Haberleri takip et
Makaleyi paylaş
Pek çok insan, özellikle çocuklarda uyurgezerliğe aşinadır. Ancak yetişkinler de etkilenebilir. Bu nasıl fark edilir ve ne yardımcı olabilir?
Teknik olarak uyurgezerlik olarak bilinen uyurgezerlik, yetişkinlerde çocuklara göre daha az görülen bir uyku bozukluğu türüdür. Çocuklarda uyurgezerlik genellikle zararsızdır ve genellikle ergenlik ile birlikte kaybolurken, yetişkinlerde uyurgezerliğin daha karmaşık nedenleri olabilir ve risklerle ilişkilendirilebilir. Örneğin uyurgezerler mobilyalara çarparak veya merdivenlerden düşerek yaralanabilirler.
Uyurgezerlik genellikle derin uyku sırasında meydana gelir. Etkilenen kişilerin derin uykudan kısmen uyandığı ancak tam bilinçliliğe ulaşamadıkları bir uyanma bozukluğudur. Uyurgezerlik sırasında, etkilenen kişiler, uyku ile uyanıklık arasındaki bir durumdayken, farkında olmadan (bazen karmaşık) eylemler gerçekleştirirler.
Genellikle engelleri fark etmedikleri veya hafızaya göre hareket etmedikleri için yaralanma riski artar.
Bölümler genellikle yalnızca birkaç dakika sürer (nadiren bir saat veya daha fazla) ve genellikle gecenin ilk üçte birinde, genellikle uykuya daldıktan yaklaşık 30 ila 90 dakika sonra ortaya çıkar.
Yetişkinlerde uyurgezerliğin kendini nasıl gösterdiği, bireysel vakalarda büyük ölçüde değişebilir. Örneğin etkilenenler şunları yapabilir:
Yetişkinlerde uyurgezerliğin nedeni nedir?
Çocuklarla karşılaştırıldığında, uyurgezerlik yetişkinlerde çok daha az sıklıkta görülür: Dört ila on iki yaş arasındaki kız ve erkek çocukların yaklaşık yüzde 15'i zaman zaman uyurgezerlik yaparken, yetişkinler arasında erkek ve kadınların yalnızca yüzde 4'ü bunu yapmaktadır.
Yetişkinlerde uyurgezerlik çoğu durumda zararsızdır ve yalnızca ara sıra meydana gelir. Ancak bu tür dönemlerin sıklaşması ve şiddetlenmesi durumunda önleyici tedbirlerin alınması önerilebilir. O zaman tavsiye edilir:
Gevşeme egzersizini çözüm formülü olarak adlandırılan bir formülle bitirmek de yararlı olabilir. Başka bir deyişle, görsel olarak en iyi şekilde hayal edilen, içten okunan bir tür cümle. Örneğin böyle bir cümle şöyle olabilir: “Ayaklarım yere değdiğinde tamamen uyanıyorum.” Düzenli tekrarlama yoluyla niyet beyne yerleşebilir, böylece bilinçaltı en iyi durumda buna göre tepki verebilir.
Ağır vakalarda doktor, uyurgezerlikle mücadele etmek için benzodiazepinler, antidepresanlar veya uyku hapları gibi ilaçlar reçete edebilir. Ancak bu ilaçlar bazen yan etki olarak uyurgezerliğe de neden olabileceğinden mümkünse yakın tıbbi gözetim altında kullanılmalıdır.
Uyurgezerlere nasıl tepki verilir?
Uyurgezerlerin sesler gibi dış uyaranlara çok az tepkileri vardır ve genellikle uyanmaları zordur. Onları uyandırmayı başarırsanız, genellikle şaşkın, şaşkın ve hatta bazen saldırgan tepkiler verirler. Çoğu zaman nerede olduklarını bilmezler ve ilk başta konuştukları kişiyi her zaman tanıyamazlar.
Uyurgezerlerin zarar görmeden kendi başlarına yatağa dönmeleri alışılmadık bir durum değildir. Ancak uyurgezerlerin kendilerine zarar verme riski bulunduğundan yine de müdahale edilmesi tavsiye edilebilir. Bunu olabildiğince nazikçe yapmak en iyisidir; kişiyi zorla kısıtlamadan veya korkutmadan. Sakin kalmak, etkilenen kişiyle sessizce konuşmak ve onu nazikçe yatağına yönlendirmek daha iyidir.
Ara sıra uyurgezerlik genellikle zararsızdır ve özellikle çocuklarda sıklıkla kendi kendine düzelir. Ancak bu ataklar yetişkinlikte durmuyorsa veya ancak o zaman ortaya çıkıyorsa, haftada bir veya ikiden fazla sıklıkta ortaya çıkıyorsa veya sıklığı artıyorsa, etkilenen kişilerin bunu bir doktora kontrol ettirmesi gerekir. Bu aynı zamanda uyurgezerlik sırasında yaralanmaların sıklıkla meydana gelmesi veya etkilenen kişilerin gün içinde çok yorgun olmaları durumunda da geçerlidir. Doktorunuzla birlikte olası nedenler belirlenerek uygun tedavi bulunabilir.
Pek çok insan, özellikle çocuklarda uyurgezerliğe aşinadır. Ancak yetişkinler de etkilenebilir. Bu nasıl fark edilir ve ne yardımcı olabilir?
Teknik olarak uyurgezerlik olarak bilinen uyurgezerlik, yetişkinlerde çocuklara göre daha az görülen bir uyku bozukluğu türüdür. Çocuklarda uyurgezerlik genellikle zararsızdır ve genellikle ergenlik ile birlikte kaybolurken, yetişkinlerde uyurgezerliğin daha karmaşık nedenleri olabilir ve risklerle ilişkilendirilebilir. Örneğin uyurgezerler mobilyalara çarparak veya merdivenlerden düşerek yaralanabilirler.
- Uyurgezerlik: Etkilenenleri uyandırabilir misin?
- Mikro uyku: Arkasında bir hastalık mı var?
Uyurgezerlik genellikle derin uyku sırasında meydana gelir. Etkilenen kişilerin derin uykudan kısmen uyandığı ancak tam bilinçliliğe ulaşamadıkları bir uyanma bozukluğudur. Uyurgezerlik sırasında, etkilenen kişiler, uyku ile uyanıklık arasındaki bir durumdayken, farkında olmadan (bazen karmaşık) eylemler gerçekleştirirler.
Genellikle engelleri fark etmedikleri veya hafızaya göre hareket etmedikleri için yaralanma riski artar.
Bölümler genellikle yalnızca birkaç dakika sürer (nadiren bir saat veya daha fazla) ve genellikle gecenin ilk üçte birinde, genellikle uykuya daldıktan yaklaşık 30 ila 90 dakika sonra ortaya çıkar.
Yetişkinlerde uyurgezerliğin kendini nasıl gösterdiği, bireysel vakalarda büyük ölçüde değişebilir. Örneğin etkilenenler şunları yapabilir:
- yatakta oturup etrafa bakmak,
- Kendi kendinize anlaşılmaz bir şekilde mırıldanmak veya kısmen anlaşılır cümleler kurmak,
- etrafta dolaş,
- kapıları veya pencereleri açmak,
- Giyinmek, temizlik yapmak, yemek yemek, yemek pişirmek, mobilya taşımak, uygunsuz yerlere (örneğin dolaba) idrar yapmak ve hatta araba kullanmak.
Yetişkinlerde uyurgezerliğin nedeni nedir?
Çocuklarla karşılaştırıldığında, uyurgezerlik yetişkinlerde çok daha az sıklıkta görülür: Dört ila on iki yaş arasındaki kız ve erkek çocukların yaklaşık yüzde 15'i zaman zaman uyurgezerlik yaparken, yetişkinler arasında erkek ve kadınların yalnızca yüzde 4'ü bunu yapmaktadır.
- Alkol nedeniyle uyurgezerlik: Bu olabilir mi?
- Kalıtsal yatkınlık: Uyurgezerlik sıklıkla ailelerde görülür.
- Uyku eksikliği: Yetersiz veya düzensiz uyku riski artırabilir.
- Stres ve kaygı: Psikolojik stres yaygın bir tetikleyici olarak kabul edilir.
- İlaçlar: Antidepresanlar, sakinleştiriciler veya uyku hapları gibi bazı ilaçlar uyurgezerliği teşvik edebilir.
- Uykuyu etkileyen maddeler: Alkol veya kafein içeren içecekler uyurgezerliği teşvik edebilir.
- Dış uyaranlar: Ani sesler veya ışık uyurgezerliği tetikleyebilir.
- Diğer tıbbi durumlar: Uyku apnesi veya narkolepsi gibi tıbbi durumlar uyurgezerlik ile ilişkilendirilebilir.
Yetişkinlerde uyurgezerlik çoğu durumda zararsızdır ve yalnızca ara sıra meydana gelir. Ancak bu tür dönemlerin sıklaşması ve şiddetlenmesi durumunda önleyici tedbirlerin alınması önerilebilir. O zaman tavsiye edilir:
- Düzenli yatma saatlerine ve yeterli uykuya dikkat edin.
- Yaralanmaları önlemek için kapıları ve pencereleri sabitleyin ve yatak odasındaki olası tehlikeleri ortadan kaldırın.
- Uyurgezerler genellikle en parlak ışık kaynağına (gece lambası, pencerenin dışındaki sokak lambası ve hatta ay ışığı gibi) doğru koştuğundan, yatak odasını iyice kararttığınızdan emin olun.
- Yatmadan birkaç saat önce alkol veya kafeinden kaçının.
Gevşeme egzersizini çözüm formülü olarak adlandırılan bir formülle bitirmek de yararlı olabilir. Başka bir deyişle, görsel olarak en iyi şekilde hayal edilen, içten okunan bir tür cümle. Örneğin böyle bir cümle şöyle olabilir: “Ayaklarım yere değdiğinde tamamen uyanıyorum.” Düzenli tekrarlama yoluyla niyet beyne yerleşebilir, böylece bilinçaltı en iyi durumda buna göre tepki verebilir.
Ağır vakalarda doktor, uyurgezerlikle mücadele etmek için benzodiazepinler, antidepresanlar veya uyku hapları gibi ilaçlar reçete edebilir. Ancak bu ilaçlar bazen yan etki olarak uyurgezerliğe de neden olabileceğinden mümkünse yakın tıbbi gözetim altında kullanılmalıdır.
Uyurgezerlere nasıl tepki verilir?
Uyurgezerlerin sesler gibi dış uyaranlara çok az tepkileri vardır ve genellikle uyanmaları zordur. Onları uyandırmayı başarırsanız, genellikle şaşkın, şaşkın ve hatta bazen saldırgan tepkiler verirler. Çoğu zaman nerede olduklarını bilmezler ve ilk başta konuştukları kişiyi her zaman tanıyamazlar.
Uyurgezerlerin zarar görmeden kendi başlarına yatağa dönmeleri alışılmadık bir durum değildir. Ancak uyurgezerlerin kendilerine zarar verme riski bulunduğundan yine de müdahale edilmesi tavsiye edilebilir. Bunu olabildiğince nazikçe yapmak en iyisidir; kişiyi zorla kısıtlamadan veya korkutmadan. Sakin kalmak, etkilenen kişiyle sessizce konuşmak ve onu nazikçe yatağına yönlendirmek daha iyidir.
Ara sıra uyurgezerlik genellikle zararsızdır ve özellikle çocuklarda sıklıkla kendi kendine düzelir. Ancak bu ataklar yetişkinlikte durmuyorsa veya ancak o zaman ortaya çıkıyorsa, haftada bir veya ikiden fazla sıklıkta ortaya çıkıyorsa veya sıklığı artıyorsa, etkilenen kişilerin bunu bir doktora kontrol ettirmesi gerekir. Bu aynı zamanda uyurgezerlik sırasında yaralanmaların sıklıkla meydana gelmesi veya etkilenen kişilerin gün içinde çok yorgun olmaları durumunda da geçerlidir. Doktorunuzla birlikte olası nedenler belirlenerek uygun tedavi bulunabilir.