Onur OĞUZ
Pazarlama lisanında palavrası en bol eser nedir diye sorsanız, sektirmeden; “bal” derim. Çünkü fiyatı bu biçimdesine değişken ve üzerinde bu biçimdesine fazla hikaye geliştirilen çok az eser vardır. Bal, arının bize sunduğu kıymetli besin… her insanın bildiği, şeker muadili doğal gıda… Arılar tarafınca çiçeklerden ve meyve tomurcuklarından alınarak yutulan nektarın, arıların “bal midesi” denilen organlarında invertaz enzimi yardımıyla kimyasal değişime uğramasıyla oluşan ve kovandaki petek hücrelerin yerleştirilen epeyce faydalı besin…
Üreten; arıdır. Hele ki Kafkas Arısı dediğimiz çeşit, tüm dünyada ünlüdür. Dünyada Çin’den daha sonra en büyük bal üreticisi ülke Türkiye ve ülkemizin en meşhur bal markası; Anzer Balı… Anzer; Rize’nin İkizdere ilçesinin 35 km güney batısında kalan bir yaylanın ismi. Aşağı Anzer (Çiçekli köy) ve Üst Anzer (Ballıköy) olmak üzere iki yerleşkeden oluşuyor. Eni 17 km ve uzunluğu 17 km olan bu havzada 733 farklı çiçek var ve bunların 85’i endemik…
Endemik; yerkürede sadece bir bölgede var olmanın sıfatıdır. Epidemik, yaygın, pandemik ise salgın halidir. Bu 85 endemik bitkinin yer aldığı Anzer Vadisi, buradaki arıların eserini de farklı kılıyor. O denli ki güzel ama vasat balın kilosu 100 ile 120 lira içinde değişirken Anzer Vadisi ballarının kilosu 1000 liradan başlıyor. Poleni kilosu bin 400, propolis hali 2 bin liraya varıyor.
Propolis, arının kovan onarmak için ürettiği hayli özel bir madde… Sabahları aç karnına bir hap kadarını çiğneyip yutmanız halinde, bedendeki bir hayli onarılası organa âlâ geliyor ki arının onu üretme gayesi da aslına bakarsanız budur.
21 FARKLI AYGITTAN GEÇİRİLEN BAL RAPORLANIYOR
Yaz aylarında Anzer Vadisinin Trabzon tarafına bakan Kaçkar yamaçlarında yayla kulübemden çalışıyorum. Bana 50 kilometre uzaklıktaki Anzer Vadisi’ne, Mehmet Yazıcı ve Kadir Aslan isimli arkadaşlarımla, dağların doruğundan aşarak 3 saatte ulaştım. senelerca methini duyduğum ve görmek istediğim vadi, beni güneşli havada karşıladı.
Üst Anzer’deki Ballıköy’den, Kaçkar doruklarının eteklerine tırmanırken etrafta, yüzlerce arıcı ve binlerce arı kovanı görüyorsunuz. Burada konseyi tesisler, yavaş yavaş endemik turizmi için hazırlanıyor. Pandemi kapanmaları yüzünden dönem çabucak hemen tam açılmamış olsa da tabiat meraklıları, bu vadiyi ziyaret etmek, mamüllerini tatmak için geliyorlar.
Vadiden aşağı, Çiçekliköy’e indiğimizde, Anzer’de konseyi 4 bal kooperatifinden en eskisinin lideri Aslan Arıcan ile buluşuyoruz. Birinci sorum; “Anzer balı gerçeği nedir?” oluyor. Anlatıyor; “Eğer balın ortasında 85 endemikten 80’inin poleni var ise, o bal gerçek Anzer’dir.” Pekala, bunu nasıl anlayacağız?
“Anlayamazsınız” diyor Aslan Beyefendi; “Bunu alıp Hacattepe’deki analiz laboratuvarına götüreceksiniz, orada balın içeriği bilimsel olarak listelenecek ve 80 endemik izi var ise, onay alacaktır.” 21 farklı aygıttan geçirilen bal; arasındakileriyle raporlanıyor. Aslan Beyefendi; bu süreci test etmek için Hacattepe Üniversitesi’ne gönderdiği 28 numune için 13’üncü kavanoza farklı bir bal koymuş. Gelen raporda uyarıyı almış; 13’ücü numune düzmecedir, şayet bu biçimdesi hilelere başvurursanız, sertifikanızı iptal…” Aslan Arıcan, “Tahlil sürecine güvenmem gerektiğini anladım” diyor.
Düzgün de yöreye gelmiş turistler hatta yöre halkı dahi bunu analizsiz anlayamayacak mı? Aslan’ın bizim üzere bal gezginlerine verebildiği yanıt şu; “Anzer’in resmi 2 ve özel 2 kooperatifinden, kavanozu mühürlü olma koşulu arayacaksınız.”
Kooperatifin satış reyonuna giriyoruz. Kiloluk kavanoz 1000 TL, yarım kilo; 500 TL, 250 gram; 270 TL ve 125 gram; 150 TL etiketle satılıyor. Polen fiyatları ise 420 gram; 590 TL, 230 gram; 320 TL, 130 gram; 180TL ve 70 gram; 100 TL. Üstelik bunlar 2019 fiyatları ve bu yıl %20 artırıma hazırlanıyorlar.
ANZER’DE BEKLETİLİP, BİNGÖL DAĞLARINDA TAMAMLANIYOR
Gelelim işin palavra pazarlama boyutuna… Anzer Vadisinde bal rekoltesi, senelera göre hayli fazla değişkenlik gösteriyor. Misal 5 yıl evvel 5 ton bal alınırken geçen yıl rekolte 1,5 tona düşmüş. En düşük üretim 800 kilogram civarında… halbuki Anzer balı diye pazarlanan; 20 tonu aşıyor. Pekala, bu nasıl oluyor? İki türlü; birincisi; direkt palavra beyan üzerine şurası dolandırıcılık. İkincisi de biri müddet Anzer Vadisinde kovan bekletip daha sonra bunu Bingöl, Bayburt dağlarında tamamlamak üzerine kurulu…
Ama temel sorun, arıyı neyle beslediğinize nazaran değişen bal çeşitliği ve bilgi kirlenmesi… Misal arıyı şekerli suyla besleyenler en ucuz balı üretiyor. daha sonra pekmezle besleyenler geliyor. Lakin kestane balı üzere muhakkak bir fl oranın eseri ballar da var. Maçahel’de TEMA garantisindeki ballar gibi… Fiyatı Anzer’den ucuz olsa da piyasadaki ballardan daha yüksek…
Anzer Balı, coğrafik işaret sahibi… Bunun manası; kooperatif haricinde Anzer Balı diye satış yapılamacağı… Fakat bunun kontrolü olmadığından bir fazlaca seyyar balcı yahut esnaf; Anzer Balı rafı dahi kurabiliyor. halbuki o balın ne Anzer ile hatta kimi vakit ne de balla ilgisi dahi yok…
“Pekmezli mi, şekerli mi?”
Geçen senelerdan birinde oğlum Cemil ile Çaykara’da bir restoranda yemek için oturduk ve bal üzerine sohbet ederken; “Baba, Anzer Balı bulabilir miyiz?” diye sordu. Restorana yeni girmiş bir müşteri yan masadan sohbetimizi duyar duymaz, “Anzer balı ben satıyorum” deyince ben de sordum; “pekmezli mi, şekerli mi?” diye… Adam yemeğini yemeden oradan ayrılmıştı.Anzer’den kilo fiyatının dahi iki katına 125 gramlık kavanozla ayrılırken, mührü açıp tadına bakıyorum; ENFES… Fakat bu biçimdesi yüksek fiyatı tadı mı yoksa lisandan lisana yazılan efsaneleriyle markalaşması mı hak ediyor, anlamış değilim.
Pazarlama lisanında palavrası en bol eser nedir diye sorsanız, sektirmeden; “bal” derim. Çünkü fiyatı bu biçimdesine değişken ve üzerinde bu biçimdesine fazla hikaye geliştirilen çok az eser vardır. Bal, arının bize sunduğu kıymetli besin… her insanın bildiği, şeker muadili doğal gıda… Arılar tarafınca çiçeklerden ve meyve tomurcuklarından alınarak yutulan nektarın, arıların “bal midesi” denilen organlarında invertaz enzimi yardımıyla kimyasal değişime uğramasıyla oluşan ve kovandaki petek hücrelerin yerleştirilen epeyce faydalı besin…
Üreten; arıdır. Hele ki Kafkas Arısı dediğimiz çeşit, tüm dünyada ünlüdür. Dünyada Çin’den daha sonra en büyük bal üreticisi ülke Türkiye ve ülkemizin en meşhur bal markası; Anzer Balı… Anzer; Rize’nin İkizdere ilçesinin 35 km güney batısında kalan bir yaylanın ismi. Aşağı Anzer (Çiçekli köy) ve Üst Anzer (Ballıköy) olmak üzere iki yerleşkeden oluşuyor. Eni 17 km ve uzunluğu 17 km olan bu havzada 733 farklı çiçek var ve bunların 85’i endemik…
Endemik; yerkürede sadece bir bölgede var olmanın sıfatıdır. Epidemik, yaygın, pandemik ise salgın halidir. Bu 85 endemik bitkinin yer aldığı Anzer Vadisi, buradaki arıların eserini de farklı kılıyor. O denli ki güzel ama vasat balın kilosu 100 ile 120 lira içinde değişirken Anzer Vadisi ballarının kilosu 1000 liradan başlıyor. Poleni kilosu bin 400, propolis hali 2 bin liraya varıyor.
Propolis, arının kovan onarmak için ürettiği hayli özel bir madde… Sabahları aç karnına bir hap kadarını çiğneyip yutmanız halinde, bedendeki bir hayli onarılası organa âlâ geliyor ki arının onu üretme gayesi da aslına bakarsanız budur.
21 FARKLI AYGITTAN GEÇİRİLEN BAL RAPORLANIYOR
Yaz aylarında Anzer Vadisinin Trabzon tarafına bakan Kaçkar yamaçlarında yayla kulübemden çalışıyorum. Bana 50 kilometre uzaklıktaki Anzer Vadisi’ne, Mehmet Yazıcı ve Kadir Aslan isimli arkadaşlarımla, dağların doruğundan aşarak 3 saatte ulaştım. senelerca methini duyduğum ve görmek istediğim vadi, beni güneşli havada karşıladı.
Üst Anzer’deki Ballıköy’den, Kaçkar doruklarının eteklerine tırmanırken etrafta, yüzlerce arıcı ve binlerce arı kovanı görüyorsunuz. Burada konseyi tesisler, yavaş yavaş endemik turizmi için hazırlanıyor. Pandemi kapanmaları yüzünden dönem çabucak hemen tam açılmamış olsa da tabiat meraklıları, bu vadiyi ziyaret etmek, mamüllerini tatmak için geliyorlar.
Vadiden aşağı, Çiçekliköy’e indiğimizde, Anzer’de konseyi 4 bal kooperatifinden en eskisinin lideri Aslan Arıcan ile buluşuyoruz. Birinci sorum; “Anzer balı gerçeği nedir?” oluyor. Anlatıyor; “Eğer balın ortasında 85 endemikten 80’inin poleni var ise, o bal gerçek Anzer’dir.” Pekala, bunu nasıl anlayacağız?
“Anlayamazsınız” diyor Aslan Beyefendi; “Bunu alıp Hacattepe’deki analiz laboratuvarına götüreceksiniz, orada balın içeriği bilimsel olarak listelenecek ve 80 endemik izi var ise, onay alacaktır.” 21 farklı aygıttan geçirilen bal; arasındakileriyle raporlanıyor. Aslan Beyefendi; bu süreci test etmek için Hacattepe Üniversitesi’ne gönderdiği 28 numune için 13’üncü kavanoza farklı bir bal koymuş. Gelen raporda uyarıyı almış; 13’ücü numune düzmecedir, şayet bu biçimdesi hilelere başvurursanız, sertifikanızı iptal…” Aslan Arıcan, “Tahlil sürecine güvenmem gerektiğini anladım” diyor.
Düzgün de yöreye gelmiş turistler hatta yöre halkı dahi bunu analizsiz anlayamayacak mı? Aslan’ın bizim üzere bal gezginlerine verebildiği yanıt şu; “Anzer’in resmi 2 ve özel 2 kooperatifinden, kavanozu mühürlü olma koşulu arayacaksınız.”
Kooperatifin satış reyonuna giriyoruz. Kiloluk kavanoz 1000 TL, yarım kilo; 500 TL, 250 gram; 270 TL ve 125 gram; 150 TL etiketle satılıyor. Polen fiyatları ise 420 gram; 590 TL, 230 gram; 320 TL, 130 gram; 180TL ve 70 gram; 100 TL. Üstelik bunlar 2019 fiyatları ve bu yıl %20 artırıma hazırlanıyorlar.
ANZER’DE BEKLETİLİP, BİNGÖL DAĞLARINDA TAMAMLANIYOR
Gelelim işin palavra pazarlama boyutuna… Anzer Vadisinde bal rekoltesi, senelera göre hayli fazla değişkenlik gösteriyor. Misal 5 yıl evvel 5 ton bal alınırken geçen yıl rekolte 1,5 tona düşmüş. En düşük üretim 800 kilogram civarında… halbuki Anzer balı diye pazarlanan; 20 tonu aşıyor. Pekala, bu nasıl oluyor? İki türlü; birincisi; direkt palavra beyan üzerine şurası dolandırıcılık. İkincisi de biri müddet Anzer Vadisinde kovan bekletip daha sonra bunu Bingöl, Bayburt dağlarında tamamlamak üzerine kurulu…
Ama temel sorun, arıyı neyle beslediğinize nazaran değişen bal çeşitliği ve bilgi kirlenmesi… Misal arıyı şekerli suyla besleyenler en ucuz balı üretiyor. daha sonra pekmezle besleyenler geliyor. Lakin kestane balı üzere muhakkak bir fl oranın eseri ballar da var. Maçahel’de TEMA garantisindeki ballar gibi… Fiyatı Anzer’den ucuz olsa da piyasadaki ballardan daha yüksek…
Anzer Balı, coğrafik işaret sahibi… Bunun manası; kooperatif haricinde Anzer Balı diye satış yapılamacağı… Fakat bunun kontrolü olmadığından bir fazlaca seyyar balcı yahut esnaf; Anzer Balı rafı dahi kurabiliyor. halbuki o balın ne Anzer ile hatta kimi vakit ne de balla ilgisi dahi yok…
“Pekmezli mi, şekerli mi?”
Geçen senelerdan birinde oğlum Cemil ile Çaykara’da bir restoranda yemek için oturduk ve bal üzerine sohbet ederken; “Baba, Anzer Balı bulabilir miyiz?” diye sordu. Restorana yeni girmiş bir müşteri yan masadan sohbetimizi duyar duymaz, “Anzer balı ben satıyorum” deyince ben de sordum; “pekmezli mi, şekerli mi?” diye… Adam yemeğini yemeden oradan ayrılmıştı.Anzer’den kilo fiyatının dahi iki katına 125 gramlık kavanozla ayrılırken, mührü açıp tadına bakıyorum; ENFES… Fakat bu biçimdesi yüksek fiyatı tadı mı yoksa lisandan lisana yazılan efsaneleriyle markalaşması mı hak ediyor, anlamış değilim.