Artık aldığımız nefes bile değişecek
BAŞKAN YILMAZ Ankara
Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması’nı onaylamasıyla bir arada; üretimimizden sofradaki zerzevata, attığımız adımdan düğünlere ve hatta aldığımız nefese kadar ömrümüzde yeni bir devir başlayacak.
Uyulmadığı vakit yaptırımı bulunmayan lakin önemli ekonomik kayıplara yol açan Paris İklim Muahedesi, uzun vadede günlük ömrümüzde radikal değişikliklere yol açacak. Bu değişimlerden kimileri şu biçimde:
Pak nefes alacağız
– Çok daha pak ve sağlıklı hava soluyacağız. Datalara bakılırsa Türkiye’nin yüzde 60’ı kirli hava soluyor. Başta fosil yakıtlar olmak üzere kirleticilerin hayatımızdan çıkmasıyla bir arada hava kalitesi artacak.
– Uçaklarda kullanılan yakıtlarda dönüşüm yaşanacak. Yakıtını dönüştürmeyen hava yollarının uçuşları azalacak. Havalimanları etrafa hassas iklim değişikliğini körüklemeyen yeşil kriterlere göre işletilecek.
– Tren ve bisiklet üzere etrafa hassas ulaşım araçları yaygınlaşacak. Toplu ulaşım araçlarının kullanması teşvik edilecek.
Yeni kalkınma modeli
– Türkiye’nin iktisadı mecburî olarak bir daha şekillenecek. Yeni bir kalkınma modeli hazırlanacak. İdari ve mevzuat yapılanmasında düzenlemelere gidilecek. Çalışmaları yürütülmekte olan iklim kanunu ile etraf ve iklim bahisleri tek merkezden yürütülecek. Çok başlı yapı ortadan kaldırılacak. Sektörel beraberlik sağlanacak.
– Sağlıklı hayat ve çevreyi gözeten yeni teknolojilere inovasyona yönelinecek. AR-GE faaliyetleri bu istikamete kayacak.
– Endüstriciler başta olmak üzere ihracat yapan tüm firmalar, Avrupa’nın “sınırda karbon vergisine” takılmamak için üretim teknolojilerini yeni kriterlere göre yenileyecek. Üretilen makina, motor, dokuma, besin, demir, çelik üzere her eserin ne kadar sera gazı emisyonu saldığı bilinecek ve memleketler arası standartlara ulaşması için azaltılacak. Azaltamayan karbon vergisi verecek.
Kolay kredi alınacak
– Türkiye her ne kadar 100 milyar dolar olarak açıklanan Yeşil İklim Fonu’na ulaşamasa da öteki fon kapıları açılacak. Bilhassa belediyeler ve özel kesim yeşil dönüşüm niçiniyle milletlerarası yerde ayaklarını daha sağlam basacak ve kolay kredi bulabilecek. Dünya Bankası’nın öbür fonlarına kolay ulaşılabilecek. Bu çerçevede Türkiye, Almanya ve Fransa başta olmak üzere Avrupa kalkınma bankalarıyla yeşil dönüşüm eksininde daha şimdiden 3 milyar dolarlık hibe ve kredi fonu için müzakereler yürütüyor.
– Ekim ayının sonunda Glasgow’da gerçekleştirilecek BM İklim Çerçeve Sözleşmesi’ne taraf ülkeler (COP26) toplantısında masaya oturacak, kelam sahibi olacak. Türkiye’yi fon açısından soruna sokan gelişmiş ülkeler statüsü olan Ek-1 listesinden çıkmak için Türkiye sesini daha gür çıkaracak. Milletlerarası çıkarlarını daha kuvvetli koruyabilecek.
– İktidar ve muhalefet partilerinin uzlaştığı neredeyse tek husus olan iklim krizine yönelik toplumda yaygın bir farkındalık kampanyası yürütülecek.
Etraf dostu kentler
– Yeni istihdam alanları açılacak. İhracatçı firmalar sera gazı salımını takibi için yeni istihdam alanı açmak zorunda kalacak. Firmalara ürettiği eserin ne kadar sera gazı salınımına yol açtığı, karbon ayak izinin ne olduğunu denetleyecek, standartları belirleyecek ve belgeyecek yeni sertifikalandırma şirketleri kurulacak. Her 1 milyon dolarlık yatırımın, sürdürülebilir güçte 15-30, etraf dostu kent alt yapılarının geliştirilmesinde 10-15, atık ve geri dönüşümde 15-40 bireye yeni istihdam yaratma potansiyeli olduğu hesaplanırken; 1 milyon dolarlık kömür yatırımının inşaat etabında ise bir, termik ve maden işletmesinde iki bireye istihdam yarattığı hesaplanmakta.
– Yeşil teknolojik dönüşümü sağlayacak yeni teknolojik firmalar ortaya çıkacak. İklim tabanlı süratle gelişen teknolojinin finansmanında değişimler yaşanacak.
– Fosil yakıt olan kömür ömrümüzden kademeli olarak çıkacak. Türkiye uzun vadeye yayarak gerçekleştireceği planlama ile kömür tüketimini 2053’e kadar sıfırlayacak.
– Kömürle çalışan termik santraller yeşil dönüşüm kapsamında aşikâr bir planlama dahilinde tek tek kapanacak. Bu santrallerde çalışanlar ile kent ömrü mağdur edilmeyecek, yeni kalkınma yolları, formüller aranacak.
Güçte yeşil dönüşüm
– Artık yerli ve yenilenebilir güce daha ağır yönelinecek. Rüzgar, güneş ve hidrolik santrallere odaklanılacak. Rüzgar ve güneşi merkeze alan bir güç dönüşümü, teknoloji içeriği yüksek bir sanayi gelişmenini de sağlayabilecek.
– Güç verimliliği yüksek olan konutlar, işyerleri, sanayi ve tarım tesisleri yapılacak. Sera gazı emisyonlarınnın yüzde 72’si güç, yüzde 13’ü tarım dalından kaynaklanıyor. Yeşil dönüşümlerle birlikte bu oranlar giderek azalacak.
– Karbon yutak alanları olan orman alanları artacak. Ağaçlandırma ve yeşil alanların çoğalması sürat kazanacak.
– hayatımızın en keyifli anları olan düğünlerde de yeşil dönüşüm yaşanacak. Düğün karbon nötr sertifakası hazırlanacak. Düğün gibisi toplu toplumsal tertipler karbon nötr stardartları ekseninde belgelendirilecek. Örneğin havai fişek tümden yasaklanacak yahut sınırlama getirilecek. Müzik başta olmak üzere güç tüketimine yönelik standartlar belirlenecek.
– Mutabakat ile iklim değişikliğine ahenk kolaylaşacak. Dünyadaki sel, kasırga, orman yangınları fibi felaketler sera gazı emisyonları düşse bile devam edecek. Lakin iklim değişikliğine ne kadar ahenk sağlanırsa bu felaketler hayatımızda daha az görünür hale gelecek. Ayrıyeten erken ikaz sistemleri kurulacak.
– Su kaynakları korunacak, bilhassa içme sularının kirlenmesi engellenerek daha verimli kullanılacak. Pak dere ve göllere ulaşılacak.
İleri arıtma tesisleri
– Marmara’ya 5 milyon metreküp atık su bırakılması meselade olduğu üzere denizleri kirletecek faaliyetler yeşil teknoloji ile durdurulacak. Bu gayeyle ileri atık su arıtma tesisleri yapılacak.
– Gübreler başta olmak üzere toprağı ve suyu kirleten kirleticilere yönelik düzenliyici tedbirler alınacak. Yüzey suların en az yüzde 76’sı kirlenmiş durumda. Zerzevat ve meyvelerin klorlu sularla bekletilerek yıkanması için daha fazla su harcanmayacak. Yırtıcı sulama sonlandırılacak, damlama sulama üzere yeni sulama tekniklerinin yaygınlaşması sağlanacak.
Sıfır emisyonlu binalara yöneliş
– İnşaat kesimi sera gazı salımının azalmasından etkilenecek ve sıfır emisyon binalara yönelecek. Güzel bir yalıtım, ısı geçirmeyen ışık geçiren camlarla doğalgaz ve klima yükü azaltılacak. Bina çatılarında güneş panelleri kullanılarak, binanın tükettiği suyun ısınması ve kullanılan elektrik gücün bir kısmı karşılanacak.
– Avrupa’da olduğu üzere halojen lambalar yerine led lambaya geçilecek.
– Mesken ve iş yerlerinde sıfır atık modeli uygulanacak, çöp depolama olmayacak. Atıklar kaynağında ayrıştıralarak, toplanacak.
Akaryakıtlı ve dizel araçlar piyasadan çekilecek
– Fosil yakıtlar kapsamındaki akaryakıt ve dizel araçlar piyasadan çekilecek. Daha fazla hibrit ve elektrikli araç kullanılacak. Otomotiv bölümü bu dönüşümü sağlamak zorunda kalacak. Türkiye daha epeyce elektrikli araç üretimi ve ithali gerçekleştirecek. Kamudaki kiralanan araçların Türkiye’de üretilme mecburiliği var. Hibrit ve elektrikli araçlar da kriterler ortasına girecek. bu biçimdece ulaşımdan kaynaklı yüzde 40’lara varan hava ve etraf kirliliği gitgide azalacak.
– Hibrit ve elektrikli araçlara yöneliş oto endüstrisine de yansıyacak. Akaryakıt ve dizel araç tamircileri artık elektrikli araç tamircilerine dönüşecek. Teknik tamir ayrıntılarını bu tarafta revize edecek.
Zerzevat meyveye ‘soğuk zincir’
– Zerzevat meyve, üretimden tüketiciye gelinceye kadar soğuk zincirle taşınacak bu biçimdece yüzde 35 kayıp önlenecek. Atık azaltılacak, besin atıklarından hayvan yemi ve organik gübre üretilecek.
– Kaçak kuyu suları artık kullanılamayacak. Üretilen eserler o coğrafyanın özelliklerine uygun eser deseni doğrultusunda belirlenecek. Örneğin suyun az olduğu yerde şeker pancarı yetiştirilmeyecek.
BAŞKAN YILMAZ Ankara
Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması’nı onaylamasıyla bir arada; üretimimizden sofradaki zerzevata, attığımız adımdan düğünlere ve hatta aldığımız nefese kadar ömrümüzde yeni bir devir başlayacak.
Uyulmadığı vakit yaptırımı bulunmayan lakin önemli ekonomik kayıplara yol açan Paris İklim Muahedesi, uzun vadede günlük ömrümüzde radikal değişikliklere yol açacak. Bu değişimlerden kimileri şu biçimde:
Pak nefes alacağız
– Çok daha pak ve sağlıklı hava soluyacağız. Datalara bakılırsa Türkiye’nin yüzde 60’ı kirli hava soluyor. Başta fosil yakıtlar olmak üzere kirleticilerin hayatımızdan çıkmasıyla bir arada hava kalitesi artacak.
– Uçaklarda kullanılan yakıtlarda dönüşüm yaşanacak. Yakıtını dönüştürmeyen hava yollarının uçuşları azalacak. Havalimanları etrafa hassas iklim değişikliğini körüklemeyen yeşil kriterlere göre işletilecek.
– Tren ve bisiklet üzere etrafa hassas ulaşım araçları yaygınlaşacak. Toplu ulaşım araçlarının kullanması teşvik edilecek.
Yeni kalkınma modeli
– Türkiye’nin iktisadı mecburî olarak bir daha şekillenecek. Yeni bir kalkınma modeli hazırlanacak. İdari ve mevzuat yapılanmasında düzenlemelere gidilecek. Çalışmaları yürütülmekte olan iklim kanunu ile etraf ve iklim bahisleri tek merkezden yürütülecek. Çok başlı yapı ortadan kaldırılacak. Sektörel beraberlik sağlanacak.
– Sağlıklı hayat ve çevreyi gözeten yeni teknolojilere inovasyona yönelinecek. AR-GE faaliyetleri bu istikamete kayacak.
– Endüstriciler başta olmak üzere ihracat yapan tüm firmalar, Avrupa’nın “sınırda karbon vergisine” takılmamak için üretim teknolojilerini yeni kriterlere göre yenileyecek. Üretilen makina, motor, dokuma, besin, demir, çelik üzere her eserin ne kadar sera gazı emisyonu saldığı bilinecek ve memleketler arası standartlara ulaşması için azaltılacak. Azaltamayan karbon vergisi verecek.
Kolay kredi alınacak
– Türkiye her ne kadar 100 milyar dolar olarak açıklanan Yeşil İklim Fonu’na ulaşamasa da öteki fon kapıları açılacak. Bilhassa belediyeler ve özel kesim yeşil dönüşüm niçiniyle milletlerarası yerde ayaklarını daha sağlam basacak ve kolay kredi bulabilecek. Dünya Bankası’nın öbür fonlarına kolay ulaşılabilecek. Bu çerçevede Türkiye, Almanya ve Fransa başta olmak üzere Avrupa kalkınma bankalarıyla yeşil dönüşüm eksininde daha şimdiden 3 milyar dolarlık hibe ve kredi fonu için müzakereler yürütüyor.
– Ekim ayının sonunda Glasgow’da gerçekleştirilecek BM İklim Çerçeve Sözleşmesi’ne taraf ülkeler (COP26) toplantısında masaya oturacak, kelam sahibi olacak. Türkiye’yi fon açısından soruna sokan gelişmiş ülkeler statüsü olan Ek-1 listesinden çıkmak için Türkiye sesini daha gür çıkaracak. Milletlerarası çıkarlarını daha kuvvetli koruyabilecek.
– İktidar ve muhalefet partilerinin uzlaştığı neredeyse tek husus olan iklim krizine yönelik toplumda yaygın bir farkındalık kampanyası yürütülecek.
Etraf dostu kentler
– Yeni istihdam alanları açılacak. İhracatçı firmalar sera gazı salımını takibi için yeni istihdam alanı açmak zorunda kalacak. Firmalara ürettiği eserin ne kadar sera gazı salınımına yol açtığı, karbon ayak izinin ne olduğunu denetleyecek, standartları belirleyecek ve belgeyecek yeni sertifikalandırma şirketleri kurulacak. Her 1 milyon dolarlık yatırımın, sürdürülebilir güçte 15-30, etraf dostu kent alt yapılarının geliştirilmesinde 10-15, atık ve geri dönüşümde 15-40 bireye yeni istihdam yaratma potansiyeli olduğu hesaplanırken; 1 milyon dolarlık kömür yatırımının inşaat etabında ise bir, termik ve maden işletmesinde iki bireye istihdam yarattığı hesaplanmakta.
– Yeşil teknolojik dönüşümü sağlayacak yeni teknolojik firmalar ortaya çıkacak. İklim tabanlı süratle gelişen teknolojinin finansmanında değişimler yaşanacak.
– Fosil yakıt olan kömür ömrümüzden kademeli olarak çıkacak. Türkiye uzun vadeye yayarak gerçekleştireceği planlama ile kömür tüketimini 2053’e kadar sıfırlayacak.
– Kömürle çalışan termik santraller yeşil dönüşüm kapsamında aşikâr bir planlama dahilinde tek tek kapanacak. Bu santrallerde çalışanlar ile kent ömrü mağdur edilmeyecek, yeni kalkınma yolları, formüller aranacak.
Güçte yeşil dönüşüm
– Artık yerli ve yenilenebilir güce daha ağır yönelinecek. Rüzgar, güneş ve hidrolik santrallere odaklanılacak. Rüzgar ve güneşi merkeze alan bir güç dönüşümü, teknoloji içeriği yüksek bir sanayi gelişmenini de sağlayabilecek.
– Güç verimliliği yüksek olan konutlar, işyerleri, sanayi ve tarım tesisleri yapılacak. Sera gazı emisyonlarınnın yüzde 72’si güç, yüzde 13’ü tarım dalından kaynaklanıyor. Yeşil dönüşümlerle birlikte bu oranlar giderek azalacak.
– Karbon yutak alanları olan orman alanları artacak. Ağaçlandırma ve yeşil alanların çoğalması sürat kazanacak.
– hayatımızın en keyifli anları olan düğünlerde de yeşil dönüşüm yaşanacak. Düğün karbon nötr sertifakası hazırlanacak. Düğün gibisi toplu toplumsal tertipler karbon nötr stardartları ekseninde belgelendirilecek. Örneğin havai fişek tümden yasaklanacak yahut sınırlama getirilecek. Müzik başta olmak üzere güç tüketimine yönelik standartlar belirlenecek.
– Mutabakat ile iklim değişikliğine ahenk kolaylaşacak. Dünyadaki sel, kasırga, orman yangınları fibi felaketler sera gazı emisyonları düşse bile devam edecek. Lakin iklim değişikliğine ne kadar ahenk sağlanırsa bu felaketler hayatımızda daha az görünür hale gelecek. Ayrıyeten erken ikaz sistemleri kurulacak.
– Su kaynakları korunacak, bilhassa içme sularının kirlenmesi engellenerek daha verimli kullanılacak. Pak dere ve göllere ulaşılacak.
İleri arıtma tesisleri
– Marmara’ya 5 milyon metreküp atık su bırakılması meselade olduğu üzere denizleri kirletecek faaliyetler yeşil teknoloji ile durdurulacak. Bu gayeyle ileri atık su arıtma tesisleri yapılacak.
– Gübreler başta olmak üzere toprağı ve suyu kirleten kirleticilere yönelik düzenliyici tedbirler alınacak. Yüzey suların en az yüzde 76’sı kirlenmiş durumda. Zerzevat ve meyvelerin klorlu sularla bekletilerek yıkanması için daha fazla su harcanmayacak. Yırtıcı sulama sonlandırılacak, damlama sulama üzere yeni sulama tekniklerinin yaygınlaşması sağlanacak.
Sıfır emisyonlu binalara yöneliş
– İnşaat kesimi sera gazı salımının azalmasından etkilenecek ve sıfır emisyon binalara yönelecek. Güzel bir yalıtım, ısı geçirmeyen ışık geçiren camlarla doğalgaz ve klima yükü azaltılacak. Bina çatılarında güneş panelleri kullanılarak, binanın tükettiği suyun ısınması ve kullanılan elektrik gücün bir kısmı karşılanacak.
– Avrupa’da olduğu üzere halojen lambalar yerine led lambaya geçilecek.
– Mesken ve iş yerlerinde sıfır atık modeli uygulanacak, çöp depolama olmayacak. Atıklar kaynağında ayrıştıralarak, toplanacak.
Akaryakıtlı ve dizel araçlar piyasadan çekilecek
– Fosil yakıtlar kapsamındaki akaryakıt ve dizel araçlar piyasadan çekilecek. Daha fazla hibrit ve elektrikli araç kullanılacak. Otomotiv bölümü bu dönüşümü sağlamak zorunda kalacak. Türkiye daha epeyce elektrikli araç üretimi ve ithali gerçekleştirecek. Kamudaki kiralanan araçların Türkiye’de üretilme mecburiliği var. Hibrit ve elektrikli araçlar da kriterler ortasına girecek. bu biçimdece ulaşımdan kaynaklı yüzde 40’lara varan hava ve etraf kirliliği gitgide azalacak.
– Hibrit ve elektrikli araçlara yöneliş oto endüstrisine de yansıyacak. Akaryakıt ve dizel araç tamircileri artık elektrikli araç tamircilerine dönüşecek. Teknik tamir ayrıntılarını bu tarafta revize edecek.
Zerzevat meyveye ‘soğuk zincir’
– Zerzevat meyve, üretimden tüketiciye gelinceye kadar soğuk zincirle taşınacak bu biçimdece yüzde 35 kayıp önlenecek. Atık azaltılacak, besin atıklarından hayvan yemi ve organik gübre üretilecek.
– Kaçak kuyu suları artık kullanılamayacak. Üretilen eserler o coğrafyanın özelliklerine uygun eser deseni doğrultusunda belirlenecek. Örneğin suyun az olduğu yerde şeker pancarı yetiştirilmeyecek.