‘Aşıda etiket değil barkod önemli’
MERT İNAN İstanbul – Kovid-19 ile gayrette bilim insanları tarafınca şayet olmazsa olmaz kabul edilen kollayıcı aşılara yönelik kimi argümanlar, son günlerde huzursuzluğa yol açarmuş durumda. Toplumsal medya üzerinden yapılan birtakım paylaşımlarda “Kovid-19 aşılarının son kullanma tarihinin” geçtiğine yönelik tezlerin gerçeği yansıtmadığını söyleyen uzmanlar, barkod sistemindeki tarihin kıymetli olduğuna dikkat çekti. Öte yandan Sıhhat Bakanlığı yetkilileri de 10 Eylül 2021 tarihindilk evvel üretilip etiketlenen BioNTech aşıları da dahil olmak üzere tüm Kovid-19 aşılarının raf ömrünün dünya genelinde üretim tarihinden itibaren 9 aya çıkarıldığı bilgisini paylaştı. Milliyet’e konuşan Dünya Sıhhat Örgütü’nden emekli Halk Sıhhati Uzmanı Dr. Ümit Kartoğlu ise ortaya atılan savların büsbütün bilgisiz bireylerin çıkarımların kaynaklandığını belirtirken, “Özellikle mRNA aşısına ait bilgilerin daima olarak Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ve ABD Besin ve İlaç Yönetimi (FDA) tarafınca da dünya kamuoyuna duyuruluyor” dedi.
‘İşlevi sürüyor’
Dr. Kartoğlu, ikazlarını şu biçimde sıraladı:
“Kovid-19 aşılarının hayli kısa müddette piyasaya sürülmesi tenkitlere niye olmuştu. Olağan kurallarda yeni bir aşının geliştirilmesi uzun yıllar gerektiren süreçtir. Bunun sebebi, piyasaya verilecek aşının gerçek vakitli kullanma tarihine yönelik testlerin uzun olmasından kaynaklanır. Örneğin 5 derecede saklanması gereken bir aşı, faz basamağında 2 yıl boyunca belirlenen sıcaklık şartlarında saklanır. Mühlet bitiminde test edilen ve 2 yıl boyunca saklanan aşının ortasındaki hususların tesirini kaybedip kaybetmediğine bağlıdır ve bu usul üzerinden son kullanma tarihi saptanır.
Fakat pandeminin yıkıcı tesirleri niçiniyle Kovid-19 aşı geliştirme çalışmalarında bu süreç piyasaya sürümden daha sonra gerçekleştirildi. Devam eden laboratuvar araştırmalarında Kovid-19 aşılarının uygun saklama şartları sağlandığında etiket tarihinden daha uzun müddet fonksiyonunu yitirmediği anlaşıldı. Bu sayede üzerinde son kullanma tarihi kasım yahut aralık yazan aşıların aslında mart ayına kadar kullanılabileceği ortaya çıktı ve bu durum Sıhhat Bakanlığı tarafınca da kamuoyuna duyuruldu. Bu süreçlerin tümü milletlerarası akredite laboratuvarlar ve memleketler arası sıhhat örgütlerinin kontrol ve bilgisi dahilinde yürütüyor. Aşıların ortasındaki etken unsurlar fonksiyonunu yitirmedikleri sürece kullanılabilir.
‘Yalan, saçma sapan’
Aşı çalışmalarının işleyişini bilmeyen şahıslar palavra, yanlış ayrıntıları ortaya saçıyorlar. Aşılar ülkenin dört yanına dağıtılmış. Her seferinde tek tek toplanıp etiketlenmesi kelam konusu olamaz. Şu an dünyanın en yeterli barkod sisteminin Türkiye’de olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin bugün bir sıhhat merkezine gittiğinizde üstündeki etikette son kullanma tarihi 1 Aralık yazan aşısının barkodunu okuttuğunuzda sistemdeki son kullanma tarihi 1 Mart gözükecektir. Kovid-19 aşıları barkod okutularak yapıldığından tarihi geçmiş aşıların yapılması üzere bir durum kelam konusu değildir. Aşıların çoklukla ömrü 18 ile 24 ay içinde değişir.”
Nasıl saklandığına bakılmalı?
İstanbul Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısmı Prof. Dr. Osman Erk de Kovid-19 aşılarının son kullanma tarihine yönelik ortaya atılan tezlere karşı, “Her eserin ülkü kullanım mühleti etiketteki müddettir. Lakin besin, ilaç ve aşıların ömrü çoklukla etikette yazan son kullanma tarihinden daha uzundur. Kovid-19 aşılarında uygun saklanma koşuları sağlandığı takdirde etiketteki tarihin üzerinden birkaç ay geçmesi rastgele olumsuz bir durum yaratmaz” dedi. Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Duran Tok da emsal biçimde soğuk zincirin kıymetine dikkat çekerken, “Eylül ayından evvel üretilip etiketlenen BioNTech aşıları da dahil olmak üzere kelam konusu tüm aşıların raf ömrü, üretim tarihinden itibaren 9 aya çıkarıldı. Eksi 80 derece saklanması gereken aşıların etiketlerini değiştirmek, soğuk zincirin bozulmasına niye olacağından etiketler değiştirilmedi. Lakin barkod sisteminde son kullanma tarihleri aktüel olarak gürülüyor. Herkes gönül rahatlığı ortasında aşısını olabilir” diye konuştu.
MERT İNAN İstanbul – Kovid-19 ile gayrette bilim insanları tarafınca şayet olmazsa olmaz kabul edilen kollayıcı aşılara yönelik kimi argümanlar, son günlerde huzursuzluğa yol açarmuş durumda. Toplumsal medya üzerinden yapılan birtakım paylaşımlarda “Kovid-19 aşılarının son kullanma tarihinin” geçtiğine yönelik tezlerin gerçeği yansıtmadığını söyleyen uzmanlar, barkod sistemindeki tarihin kıymetli olduğuna dikkat çekti. Öte yandan Sıhhat Bakanlığı yetkilileri de 10 Eylül 2021 tarihindilk evvel üretilip etiketlenen BioNTech aşıları da dahil olmak üzere tüm Kovid-19 aşılarının raf ömrünün dünya genelinde üretim tarihinden itibaren 9 aya çıkarıldığı bilgisini paylaştı. Milliyet’e konuşan Dünya Sıhhat Örgütü’nden emekli Halk Sıhhati Uzmanı Dr. Ümit Kartoğlu ise ortaya atılan savların büsbütün bilgisiz bireylerin çıkarımların kaynaklandığını belirtirken, “Özellikle mRNA aşısına ait bilgilerin daima olarak Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ve ABD Besin ve İlaç Yönetimi (FDA) tarafınca da dünya kamuoyuna duyuruluyor” dedi.
‘İşlevi sürüyor’
Dr. Kartoğlu, ikazlarını şu biçimde sıraladı:
“Kovid-19 aşılarının hayli kısa müddette piyasaya sürülmesi tenkitlere niye olmuştu. Olağan kurallarda yeni bir aşının geliştirilmesi uzun yıllar gerektiren süreçtir. Bunun sebebi, piyasaya verilecek aşının gerçek vakitli kullanma tarihine yönelik testlerin uzun olmasından kaynaklanır. Örneğin 5 derecede saklanması gereken bir aşı, faz basamağında 2 yıl boyunca belirlenen sıcaklık şartlarında saklanır. Mühlet bitiminde test edilen ve 2 yıl boyunca saklanan aşının ortasındaki hususların tesirini kaybedip kaybetmediğine bağlıdır ve bu usul üzerinden son kullanma tarihi saptanır.
Fakat pandeminin yıkıcı tesirleri niçiniyle Kovid-19 aşı geliştirme çalışmalarında bu süreç piyasaya sürümden daha sonra gerçekleştirildi. Devam eden laboratuvar araştırmalarında Kovid-19 aşılarının uygun saklama şartları sağlandığında etiket tarihinden daha uzun müddet fonksiyonunu yitirmediği anlaşıldı. Bu sayede üzerinde son kullanma tarihi kasım yahut aralık yazan aşıların aslında mart ayına kadar kullanılabileceği ortaya çıktı ve bu durum Sıhhat Bakanlığı tarafınca da kamuoyuna duyuruldu. Bu süreçlerin tümü milletlerarası akredite laboratuvarlar ve memleketler arası sıhhat örgütlerinin kontrol ve bilgisi dahilinde yürütüyor. Aşıların ortasındaki etken unsurlar fonksiyonunu yitirmedikleri sürece kullanılabilir.
‘Yalan, saçma sapan’
Aşı çalışmalarının işleyişini bilmeyen şahıslar palavra, yanlış ayrıntıları ortaya saçıyorlar. Aşılar ülkenin dört yanına dağıtılmış. Her seferinde tek tek toplanıp etiketlenmesi kelam konusu olamaz. Şu an dünyanın en yeterli barkod sisteminin Türkiye’de olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin bugün bir sıhhat merkezine gittiğinizde üstündeki etikette son kullanma tarihi 1 Aralık yazan aşısının barkodunu okuttuğunuzda sistemdeki son kullanma tarihi 1 Mart gözükecektir. Kovid-19 aşıları barkod okutularak yapıldığından tarihi geçmiş aşıların yapılması üzere bir durum kelam konusu değildir. Aşıların çoklukla ömrü 18 ile 24 ay içinde değişir.”
Nasıl saklandığına bakılmalı?
İstanbul Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısmı Prof. Dr. Osman Erk de Kovid-19 aşılarının son kullanma tarihine yönelik ortaya atılan tezlere karşı, “Her eserin ülkü kullanım mühleti etiketteki müddettir. Lakin besin, ilaç ve aşıların ömrü çoklukla etikette yazan son kullanma tarihinden daha uzundur. Kovid-19 aşılarında uygun saklanma koşuları sağlandığı takdirde etiketteki tarihin üzerinden birkaç ay geçmesi rastgele olumsuz bir durum yaratmaz” dedi. Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Duran Tok da emsal biçimde soğuk zincirin kıymetine dikkat çekerken, “Eylül ayından evvel üretilip etiketlenen BioNTech aşıları da dahil olmak üzere kelam konusu tüm aşıların raf ömrü, üretim tarihinden itibaren 9 aya çıkarıldı. Eksi 80 derece saklanması gereken aşıların etiketlerini değiştirmek, soğuk zincirin bozulmasına niye olacağından etiketler değiştirilmedi. Lakin barkod sisteminde son kullanma tarihleri aktüel olarak gürülüyor. Herkes gönül rahatlığı ortasında aşısını olabilir” diye konuştu.