Beynin sırları bu kitapta
HABER ARAŞTIRMA – İnsan beyninin işleyişi, yapay zeka ve dijital dönüşümle ortaya çıkacak yeni hayat nizamı, bilhassa Kovid-19 daha sonrası en epey merak edilen bahislerin başında geliyor. Bu alanda ABD ve AB temelli iki kıymetli bilimsel araştırma sayılan, İnsan Nöro-Zihin Projesi ile İnsan Beyin Projesi’ne Türkiye’den katılan tek isim ise Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucu Dekanı Prof. Dr. Türker Kılıç. Geçtiğimiz gün “Dünya Sanat ve Bilim Akademisi”ne, Türkiye’den seçilen sekizinci kişi olan Prof. Dr. Kılıç’ın, insan beyninin bilinmeyenleri ile beynin işleyişi üzerinden ortaya koyduğu yeni ömür ideolojisinin bilgileri ise “Beyin Nedir’den Ömür Nedir’e. Bir Hayat Serüveni Türker Kılıç” isimli kitapta bir ortaya getirildi. Beyin Cerrahı Prof. Dr. Kılıç’ın enteresan hayat hikayesi ve başarılarla dolu mesleğinin de birinci ağızdan anlatıldığı ve Epsilon Yayınevi’nden çıkan kitap Milliyet muhabiri Mert İnan tarafınca kaleme alınırken, 170 sayfalık yapıtta “Bağlantısal Bütünsellik” yeni bilim ideolojisinin ortaya çıkışı ve bilgileri da yer alıyor. “Çocuğa öğretilen her şey, günü geldiğinde robotlara da öğretilecek” diyen Prof. Dr. Kılıç’ın, genç meslektaşları başta olmak üzere herkese farklı bir pencere açan görüşlerinden kısımlar ise şöyleki:
“Robotlara da his katılabilir. His da bir kodlama. Yapay zekâ insan zekasının matematiksel olarak ölçülebilmesini sağlayacak. Bu durum yeni bir kültür ve dünya nizamını ortaya çıkartacak. Hafızanın nerede olduğunu hala biliyor değilim. Şu an için bilginin nöronlar ortası bağlantısallık olarak saklandığını sanıyoruz.”
İhtilal yaşanıyor
“Günü geldiğinde kanıyı matematik bir paha olarak sunacağız. Şu an hayal etmesi güç gelse de gelecekte şuur, niyet, zihin ölçülemeyen, soyut birer kıymet olmaktan çıkacak. Bu matematiği çözdüğümüzde, hayatın sırrını çözmüş olacağız. Sonsuzluğun da ölçülebilir olduğu anlaşılacak. Son beş yıllık süreçte beyin, şuur, zihin eksenindeki anlayışımızda ihtilal yaşanıyor. Bu yenilik, nöron oldukcaluğu teorisinden, konnektom dediğimiz nörozihin kavramına geçişi sağladı. Niyetlerimiz, 86 milyar mümkünlük içeren bir enformasyon sisteminin bütünü. 86 milyar nöronun birbiriyle etkileşim ve irtibat ortasında olması, zihin ve şuurumuzu yaratıyor. Nörozihin, ‘etten’ oluşan biyolojik beyin ile bilgi üreten zihin içindeki arayüzün ismi. Bir ırmağın akışı nasıl ki yatağını değiştiriyorsa, beynimizdeki ilişkiler kullandığımız oranda derinleşip gelişiyor. Beynimizde oluşan örüntüler sadece anlık gerçekleşiyor. Örüntüler, öncesinde hiç var olmadığı üzere, tekrar asla var olmuyor.”
Robotun ömür hakkı
“Birçoğumuz robotlardan, yapay zekânın varlığından korkuyoruz. En başta işimizi kaybedeceğimiz için kaygılıyız. Yeni uygarlık ve kültürde bugünden farklı özgürlük alanları ortaya çıkacak. Bir arıkuşunun yahut bilgi sürece yeteneğine sahip bir robotun da ömür hakkı, maddelerle garanti altına alınacak. Günü geldiğinde robotların da bizler üzere hayatın kesimi ve hayat hakkı olduğunu kabulleneceğiz.”
‘Robot büyütenleri goreceğiz’
“Bilgi işleyen her sistem beraberinde zekâ yaratan bir özellik gösteriyor. Bu durum yalnızca insan beynine has değil. Yapay zekâ, bilgi sürece sitemini daha uygun anlamamızı, insan zekâsının matematiksel olarak ölçülebilmesini sağlayacak. Yapay zekânın ileri etaplarında kendi kendine öğrenen aygıtlar hayatımıza girecek. Bir çocuğa öğretilen her şey günü geldiğinde yapay zekâ yahut robotlara öğretilecek. Geleceğin robotları, beşerler üzere bilgi sürece hünerine sahip olacak ve bir insan evladı üzere robot yetiştirip büyütenleri nazaranceğiz. hayatı önceleyen paradigmanın belirleyicisi insan olduğuna nazaran, tüm risklere karşın sistem, tabiatı gereği daha düzgüne gidecektir. Kendimizden daha üstün bir zihin yaratmamız mümkün değil. Bizler, düşünebildiğimiz kadarını yaratabiliriz. Yeni dünya sisteminde zekâ ve çalışkanlık kavramları yerini düzgünlük ve yaratıcılığa bırakacak.”
‘İnsanda 22 bin, muzda 36 bin gen var’
“İnsanda gen sayısı 22 bin. Muzdaki gen ise 36 bin. İnsanı insan yapan, gen ve nöron sayısı değil, nöronal bağlantısallığın yoğunluğudur. Ne kadar epeyce zihinsel aktivite, o kadar hayli bağlantısallık demek. Birinci beşerlerle nöron sayımız tıpkı olsa da bağlantısallık farkımız sebebiyle onlardan fazlaca daha zekalıyız. Evrimsel gelişim sürecine karşın çabucak hemen beynimize ilişkin sırların yüzde birine bile hâkim değiliz. Hafıza ve anılarımızın bile beyinde tam nerede olduğunu hâlâ anlamaya çalışıyoruz. Dün yediğimi, nasıl hatırlıyorum? Bu sorunun da karşılığı katılaşmış değil. Bilginin nöronlar içindeki ilişkilerde olduğunu, arşivin de nöronlar içindeki bağlantısallık olarak saklandığına inanıyoruz.”
Âşık mı, değil mi diye ‘literatür’ taramış
Prof. Dr. Türker Kılıç’ın biyografisinin yer aldığı kısımlar da ise Kılıç’ın eşi Çiğdem Kılıç ile evlenmedilk evvel “Aşk Klasörü” hazırladığı bilgisi de yer alıyor. Kılıç, evliliğe giden yolda hazırladığı klasör hakkında şunları anlatıyor:
“Yaşadığımın sahiden aşk olup olmadığını anlamak istiyordum. Hissiyatımı manalandırmak için literatür taramaya karar verip kütüphaneye girdim. ‘Aşk nedir?’ başlıklı bir klasör hazırlamıştım. Aşk ve ilgilerle ilgili bilimsel çalışmaları, makaleleri klasörde topluyordum. Aşkın Anatomisi yapıtından, Freud’un yapıtlarına kadar birfazlaca çalışma vardı klasörde. Bu sırada Tıpta Uzmanlık İmtihanı (TUS) yaklaşıyordu. Saatlerce klasöre dalıp baş patlatıyordum. Bir gün, Çiğdem’e olan hislerimi anlamak için Hacettepe Psikanaliz Bölümü’nün en kıdemli isimlerinden Leyla Zileli hocamızın kapısını çaldım. Kendimi tanıttıktan daha sonra, ‘Şu an âşık olup olmadığımı anlayamıyorum. Siz psikiyatri uzmanısınız; ne hissettiğimi nasıl anlayabilirim?’ diye sordum. Leyla Hoca içten konuşurdu. Beni karşısına aldı ve ‘Boşver bunları’ dedi. ‘İçinden geliyorsa âşıksındır.’ Bu sefer psikiyatri kısmından başka hocamız Osman Öztürk’ün kapısını çaldım. Aynı soruları Osman Hoca’ya da sordum. ‘Mutluysan, birlikte gülebiliyorsan sorun yoktur’ yanıtını vermişti. Bu kelamlar başıma yatmıştı.”
Beyin vefatı tartışması
Kitapta enteresan kısımlar içinde tıp dünyasında tartışma konusu olan beyin vefatına ait kısımlar da bulunuyor. Prof. Dr. Kılıç, beyin vefatına ait şunları aktarıyor:
“Beyin mevti tarifinin da yeni dünyada değişmesi gerekiyor. Beyin mevti dediğimiz, teneffüs merkezinin iflas etmiş olması ve beyin sapının çalışamaz duruma gelmesi. Lakin bu durum nöronal vefat manasına gelmiyor. Teneffüs merkezinin iflası ve beyin sapının çalışamaz duruma gelmesine insan canlısının organizma vefatı denebilir. halbuki ömrünü kaybetmiş, teneffüsü durmuş birinden iki saat daha sonra yüz nöron alsak, yüzde 25’inin süreç yapmaya devam ettiğini gorebiliriz.”
‘Sonsuz gücü yok’
“Beynimizin sonsuz düşünmeye yetecek gücü yok. Tüm mühendislik sistemleri ısınır ve güç kaybına uğrar. Beyin, şahane bir sistem olmasının yanında en çok enerjiyi tüketen organ. Beynimizin yalnızca yüzde 10’unu kullandığımız ise uydurma bir telaffuz. her insanın yüzde 100’ü tıpkı değil lakin herkes kendisinde var olan yüzde 100’ü kullanıyor. Daha da kıymetlisi, beynimiz her gün bağlantısallık akış suratını kendisi belirliyor. Bugün süratli düşünüp süratli kararlar alırken, sonraki gün daha yavaş düşünüp durağan olabiliyoruz.”
‘Aşk hormonu uydurma bir terim’
Prof. Dr. Türker Kılıç’a göre serotonin, dopamin, oksitosin insan beyninde saptanabilen kimyasalların hayli azı. Yüz binlerce farklı kimyasal daha var ve bu kimyasallar bir nörondan başkasına sinaps’lardan salgılanıyor. Fakat bu noktada bir detayın hayli kıymetli olduğuna dikkat çeken Kılıç, “Nöron isterse kimyasal salgıyı dağıtıyor. İstemediği durumda kimyasal salgı dağılımı gerçekleşmiyor. Doğum vakti gelmiş bir bayandan örnek verelim. Doğumu başlatan kimyasal oksitosin. Nöron, oksitosin salgılamaya başladığında doğum olayı başlıyor. Fakat aykırısı karar verdiğinde doğum gecikiyor. Memnunluk hormonu, aşkın fizyolojisi üzere tanımlamalar en büyük uydurmalar. Serotonin diye bahsedilen kimyasal reseptörlerin birfazlaca farklı tipi vardır” değerlendirmesinde bulundu.
HABER ARAŞTIRMA – İnsan beyninin işleyişi, yapay zeka ve dijital dönüşümle ortaya çıkacak yeni hayat nizamı, bilhassa Kovid-19 daha sonrası en epey merak edilen bahislerin başında geliyor. Bu alanda ABD ve AB temelli iki kıymetli bilimsel araştırma sayılan, İnsan Nöro-Zihin Projesi ile İnsan Beyin Projesi’ne Türkiye’den katılan tek isim ise Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucu Dekanı Prof. Dr. Türker Kılıç. Geçtiğimiz gün “Dünya Sanat ve Bilim Akademisi”ne, Türkiye’den seçilen sekizinci kişi olan Prof. Dr. Kılıç’ın, insan beyninin bilinmeyenleri ile beynin işleyişi üzerinden ortaya koyduğu yeni ömür ideolojisinin bilgileri ise “Beyin Nedir’den Ömür Nedir’e. Bir Hayat Serüveni Türker Kılıç” isimli kitapta bir ortaya getirildi. Beyin Cerrahı Prof. Dr. Kılıç’ın enteresan hayat hikayesi ve başarılarla dolu mesleğinin de birinci ağızdan anlatıldığı ve Epsilon Yayınevi’nden çıkan kitap Milliyet muhabiri Mert İnan tarafınca kaleme alınırken, 170 sayfalık yapıtta “Bağlantısal Bütünsellik” yeni bilim ideolojisinin ortaya çıkışı ve bilgileri da yer alıyor. “Çocuğa öğretilen her şey, günü geldiğinde robotlara da öğretilecek” diyen Prof. Dr. Kılıç’ın, genç meslektaşları başta olmak üzere herkese farklı bir pencere açan görüşlerinden kısımlar ise şöyleki:
“Robotlara da his katılabilir. His da bir kodlama. Yapay zekâ insan zekasının matematiksel olarak ölçülebilmesini sağlayacak. Bu durum yeni bir kültür ve dünya nizamını ortaya çıkartacak. Hafızanın nerede olduğunu hala biliyor değilim. Şu an için bilginin nöronlar ortası bağlantısallık olarak saklandığını sanıyoruz.”
İhtilal yaşanıyor
“Günü geldiğinde kanıyı matematik bir paha olarak sunacağız. Şu an hayal etmesi güç gelse de gelecekte şuur, niyet, zihin ölçülemeyen, soyut birer kıymet olmaktan çıkacak. Bu matematiği çözdüğümüzde, hayatın sırrını çözmüş olacağız. Sonsuzluğun da ölçülebilir olduğu anlaşılacak. Son beş yıllık süreçte beyin, şuur, zihin eksenindeki anlayışımızda ihtilal yaşanıyor. Bu yenilik, nöron oldukcaluğu teorisinden, konnektom dediğimiz nörozihin kavramına geçişi sağladı. Niyetlerimiz, 86 milyar mümkünlük içeren bir enformasyon sisteminin bütünü. 86 milyar nöronun birbiriyle etkileşim ve irtibat ortasında olması, zihin ve şuurumuzu yaratıyor. Nörozihin, ‘etten’ oluşan biyolojik beyin ile bilgi üreten zihin içindeki arayüzün ismi. Bir ırmağın akışı nasıl ki yatağını değiştiriyorsa, beynimizdeki ilişkiler kullandığımız oranda derinleşip gelişiyor. Beynimizde oluşan örüntüler sadece anlık gerçekleşiyor. Örüntüler, öncesinde hiç var olmadığı üzere, tekrar asla var olmuyor.”
Robotun ömür hakkı
“Birçoğumuz robotlardan, yapay zekânın varlığından korkuyoruz. En başta işimizi kaybedeceğimiz için kaygılıyız. Yeni uygarlık ve kültürde bugünden farklı özgürlük alanları ortaya çıkacak. Bir arıkuşunun yahut bilgi sürece yeteneğine sahip bir robotun da ömür hakkı, maddelerle garanti altına alınacak. Günü geldiğinde robotların da bizler üzere hayatın kesimi ve hayat hakkı olduğunu kabulleneceğiz.”
‘Robot büyütenleri goreceğiz’
“Bilgi işleyen her sistem beraberinde zekâ yaratan bir özellik gösteriyor. Bu durum yalnızca insan beynine has değil. Yapay zekâ, bilgi sürece sitemini daha uygun anlamamızı, insan zekâsının matematiksel olarak ölçülebilmesini sağlayacak. Yapay zekânın ileri etaplarında kendi kendine öğrenen aygıtlar hayatımıza girecek. Bir çocuğa öğretilen her şey günü geldiğinde yapay zekâ yahut robotlara öğretilecek. Geleceğin robotları, beşerler üzere bilgi sürece hünerine sahip olacak ve bir insan evladı üzere robot yetiştirip büyütenleri nazaranceğiz. hayatı önceleyen paradigmanın belirleyicisi insan olduğuna nazaran, tüm risklere karşın sistem, tabiatı gereği daha düzgüne gidecektir. Kendimizden daha üstün bir zihin yaratmamız mümkün değil. Bizler, düşünebildiğimiz kadarını yaratabiliriz. Yeni dünya sisteminde zekâ ve çalışkanlık kavramları yerini düzgünlük ve yaratıcılığa bırakacak.”
‘İnsanda 22 bin, muzda 36 bin gen var’
“İnsanda gen sayısı 22 bin. Muzdaki gen ise 36 bin. İnsanı insan yapan, gen ve nöron sayısı değil, nöronal bağlantısallığın yoğunluğudur. Ne kadar epeyce zihinsel aktivite, o kadar hayli bağlantısallık demek. Birinci beşerlerle nöron sayımız tıpkı olsa da bağlantısallık farkımız sebebiyle onlardan fazlaca daha zekalıyız. Evrimsel gelişim sürecine karşın çabucak hemen beynimize ilişkin sırların yüzde birine bile hâkim değiliz. Hafıza ve anılarımızın bile beyinde tam nerede olduğunu hâlâ anlamaya çalışıyoruz. Dün yediğimi, nasıl hatırlıyorum? Bu sorunun da karşılığı katılaşmış değil. Bilginin nöronlar içindeki ilişkilerde olduğunu, arşivin de nöronlar içindeki bağlantısallık olarak saklandığına inanıyoruz.”
Âşık mı, değil mi diye ‘literatür’ taramış
Prof. Dr. Türker Kılıç’ın biyografisinin yer aldığı kısımlar da ise Kılıç’ın eşi Çiğdem Kılıç ile evlenmedilk evvel “Aşk Klasörü” hazırladığı bilgisi de yer alıyor. Kılıç, evliliğe giden yolda hazırladığı klasör hakkında şunları anlatıyor:
“Yaşadığımın sahiden aşk olup olmadığını anlamak istiyordum. Hissiyatımı manalandırmak için literatür taramaya karar verip kütüphaneye girdim. ‘Aşk nedir?’ başlıklı bir klasör hazırlamıştım. Aşk ve ilgilerle ilgili bilimsel çalışmaları, makaleleri klasörde topluyordum. Aşkın Anatomisi yapıtından, Freud’un yapıtlarına kadar birfazlaca çalışma vardı klasörde. Bu sırada Tıpta Uzmanlık İmtihanı (TUS) yaklaşıyordu. Saatlerce klasöre dalıp baş patlatıyordum. Bir gün, Çiğdem’e olan hislerimi anlamak için Hacettepe Psikanaliz Bölümü’nün en kıdemli isimlerinden Leyla Zileli hocamızın kapısını çaldım. Kendimi tanıttıktan daha sonra, ‘Şu an âşık olup olmadığımı anlayamıyorum. Siz psikiyatri uzmanısınız; ne hissettiğimi nasıl anlayabilirim?’ diye sordum. Leyla Hoca içten konuşurdu. Beni karşısına aldı ve ‘Boşver bunları’ dedi. ‘İçinden geliyorsa âşıksındır.’ Bu sefer psikiyatri kısmından başka hocamız Osman Öztürk’ün kapısını çaldım. Aynı soruları Osman Hoca’ya da sordum. ‘Mutluysan, birlikte gülebiliyorsan sorun yoktur’ yanıtını vermişti. Bu kelamlar başıma yatmıştı.”
Beyin vefatı tartışması
Kitapta enteresan kısımlar içinde tıp dünyasında tartışma konusu olan beyin vefatına ait kısımlar da bulunuyor. Prof. Dr. Kılıç, beyin vefatına ait şunları aktarıyor:
“Beyin mevti tarifinin da yeni dünyada değişmesi gerekiyor. Beyin mevti dediğimiz, teneffüs merkezinin iflas etmiş olması ve beyin sapının çalışamaz duruma gelmesi. Lakin bu durum nöronal vefat manasına gelmiyor. Teneffüs merkezinin iflası ve beyin sapının çalışamaz duruma gelmesine insan canlısının organizma vefatı denebilir. halbuki ömrünü kaybetmiş, teneffüsü durmuş birinden iki saat daha sonra yüz nöron alsak, yüzde 25’inin süreç yapmaya devam ettiğini gorebiliriz.”
‘Sonsuz gücü yok’
“Beynimizin sonsuz düşünmeye yetecek gücü yok. Tüm mühendislik sistemleri ısınır ve güç kaybına uğrar. Beyin, şahane bir sistem olmasının yanında en çok enerjiyi tüketen organ. Beynimizin yalnızca yüzde 10’unu kullandığımız ise uydurma bir telaffuz. her insanın yüzde 100’ü tıpkı değil lakin herkes kendisinde var olan yüzde 100’ü kullanıyor. Daha da kıymetlisi, beynimiz her gün bağlantısallık akış suratını kendisi belirliyor. Bugün süratli düşünüp süratli kararlar alırken, sonraki gün daha yavaş düşünüp durağan olabiliyoruz.”
‘Aşk hormonu uydurma bir terim’
Prof. Dr. Türker Kılıç’a göre serotonin, dopamin, oksitosin insan beyninde saptanabilen kimyasalların hayli azı. Yüz binlerce farklı kimyasal daha var ve bu kimyasallar bir nörondan başkasına sinaps’lardan salgılanıyor. Fakat bu noktada bir detayın hayli kıymetli olduğuna dikkat çeken Kılıç, “Nöron isterse kimyasal salgıyı dağıtıyor. İstemediği durumda kimyasal salgı dağılımı gerçekleşmiyor. Doğum vakti gelmiş bir bayandan örnek verelim. Doğumu başlatan kimyasal oksitosin. Nöron, oksitosin salgılamaya başladığında doğum olayı başlıyor. Fakat aykırısı karar verdiğinde doğum gecikiyor. Memnunluk hormonu, aşkın fizyolojisi üzere tanımlamalar en büyük uydurmalar. Serotonin diye bahsedilen kimyasal reseptörlerin birfazlaca farklı tipi vardır” değerlendirmesinde bulundu.