Bilinen birinci ve en eskisi! DEAŞ’ın yasa dışı kazılarında ortaya çıktı
Terör örgütü DEAŞ’ın 2013-2015 yılları içinde, yasa dışı antik eser piyasasından gelir elde etmek hedefiyle Sura antik kentinde yaptığı, talan niteliğindeki yasadışı hafriyatlarda tesadüf kararı ortaya çıkan antik bir sütun modülünün üstündeki yazıtta, Batı Hun İmparatorluğu’nun, kendi yazısıyla bıraktığı bilinen birinci ve en eski izine rastlandı. Dr. Cengiz Saltaoğlu, Demirören Haber Ajansı’na (DHA) yaptığı açıklamada, yazıtın birinci vakit içinderda Paris Üniversitesi’nden, iç savaş ve terör niçiniyle bölgede güvenliğin ortadan kalktığı 2011 yılına dek Sura Antik Kenti’nde hafriyat çalışmalarına katılan ve bu tarihten daha sonra oradan ayrılmak zorunda kalan Fransız bilim insanı, Geç Antik Çağ uzmanı Ali Othman tarafınca, bölgede antik kentteki DEAŞ yıkımını belgeleyen mahallî kontaklarının kendisine gönderdiği fotoğraflarda fark edildiğini belirtti.
Saltaoğlu, “DEAŞ’tan daha sonra kentte rastgele bir bilimsel çalışma olmuyor. Bu niçinle araştırmacılar, bölgedeki mahallî ilişkilerden Antik Kent’teki durumu kendilerine iletmeleri için yardım istiyorlar. Mahallî şahıslar de Antik Kent’te olabildiğince, terör ortamında yapabildikleri ölçüde, güvenlik tehdidi altında cep telefonlarıyla görüntülemeler yapıyorlar. Ali Othman, 2013-2015 içinde çekilen fotoğrafları incelerken, 2015 yılında bu fotoğrafların birinde, bir yasadışı hafriyat çukurunda tesadüf kararı ortaya çıkmış bir antik sütun kırığında, yani bir sütun kesimi üzerinde, bölgede daha evvel meselae rastlanmamış bir yazı sistemiyle olan bir yazıt görüyor” dedi. Yazıt üzerinde yapılan ağır incelemeler ışığında Türk oyma (runik) yazı sistemine başvuran araştırmacılar, karşılaştırmalar kararında yazıtın tarihte Türk oyma yazısının Güney Sibirya, Yenisey bölgesinde kullanıldığı bilinen bir çeşidiyle yazılmış olduğunu saptadı ve yazıtın okunabilmesi için Türklük bilimcilere davette bulundu.
‘YAZITTA, BATI HUN KUMANDANLARINDAN BİRİ YER ALIYOR’
Cengiz Saltaoğlu, yazıtta Batı Hun İmparatorluğu’nun kumandanlarından Kurçik’in isminin geçtiğini belirtti. Saltaoğlu, “Tabii yazıtta geçen birtakım metinsel datalar var, mesela kişi ismi üzere, ‘Apa Kurçik’ diye. Bölgeye 395-396 senelerında Kafkaslar üzerinden yapılmış Hun akınının başkanlarından birinin ismi. Burada ‘Apa’, Batı Hun kumandanı Kurçik’in, Eski Türkçede, Orhun yazıtlarında da, ‘yüksek bir rütbe’ manasında geçen askeri sanına karşılık geliyor. Batı Hun Türkçesi ‘Kurçik’ ismi bu akından kelam eden eski Batı kaynaklarında, Yunanca uyarlaması ve yazımıyla ‘Kursik’ biçiminde kayıtlı bulunuyor” dedi. Bu yazıtın, Türklerin ‘Hun’ ismi altında 4’üncü yüzyılda Orta Doğu’da bulunduğuna ait değerli bir delil olduğuna dikkat çeken Saltaoğlu, “Avrupa Hunları’ndan kalmış, şu ana dek açığa çıkmış, bilinen birinci yazıt. bununla birlikte, Türkçenin şu an için bilinen en eski yazılı dokümanı konumunda” diye konuştu.
‘BIRAKIR SADIK YOLDAŞLARI ONU HUZURLU UYKUYA’
Saltaoğlu, yazıtın içeriğinden yaptığı çıkarımları ise şu biçimde kıymetlendirdi:
“Yazıtın içeriğinden de kelam edersem, Kurçik isminde, yüksek rütbeli askeri bir kişiliğin, yani, bir Batı Hun kumandanının vefatıyla ilgili bir yazıt. ‘Bırakır sadık yoldaşları (onu) huzurlu uykuya’ diye bir içeriği var kumandan Kurçik için. O çağda, Orta Doğuya Kafkaslar üzerinden inen 395-396 Batı, yani, Avrupa Hunları akını sırasında oradaki çatışmalarda ölüp oraya gömülmüş bir Hun kumandanı (olasılıkla, bu akından kelam eden tarihi kaynaklardaki Hun başbuğu Kursik) olduğunu düşünüyorum yazıtın içeriğine bakarak. Yazıtın, en son fotoğraflarının çekildiği 2013-2015 yılından daha sonra varlığını koruyup korumadığı çabucak hemen bilinemiyor zira çabucak hemen bölgeye araştırmacılar ve kazıbilimciler girip çalışamadılar. Büyük olasılıkla hala antik kentte duruyordur ama bir halde ve bir niçinle yok edilmiş olsaydı bile, artık belgelenmiş olduğu için, bilim dünyası ve bizim açımızdan var olan, gerçek olan ve olacak bir yazıt.”
Terör örgütü DEAŞ’ın 2013-2015 yılları içinde, yasa dışı antik eser piyasasından gelir elde etmek hedefiyle Sura antik kentinde yaptığı, talan niteliğindeki yasadışı hafriyatlarda tesadüf kararı ortaya çıkan antik bir sütun modülünün üstündeki yazıtta, Batı Hun İmparatorluğu’nun, kendi yazısıyla bıraktığı bilinen birinci ve en eski izine rastlandı. Dr. Cengiz Saltaoğlu, Demirören Haber Ajansı’na (DHA) yaptığı açıklamada, yazıtın birinci vakit içinderda Paris Üniversitesi’nden, iç savaş ve terör niçiniyle bölgede güvenliğin ortadan kalktığı 2011 yılına dek Sura Antik Kenti’nde hafriyat çalışmalarına katılan ve bu tarihten daha sonra oradan ayrılmak zorunda kalan Fransız bilim insanı, Geç Antik Çağ uzmanı Ali Othman tarafınca, bölgede antik kentteki DEAŞ yıkımını belgeleyen mahallî kontaklarının kendisine gönderdiği fotoğraflarda fark edildiğini belirtti.
Saltaoğlu, “DEAŞ’tan daha sonra kentte rastgele bir bilimsel çalışma olmuyor. Bu niçinle araştırmacılar, bölgedeki mahallî ilişkilerden Antik Kent’teki durumu kendilerine iletmeleri için yardım istiyorlar. Mahallî şahıslar de Antik Kent’te olabildiğince, terör ortamında yapabildikleri ölçüde, güvenlik tehdidi altında cep telefonlarıyla görüntülemeler yapıyorlar. Ali Othman, 2013-2015 içinde çekilen fotoğrafları incelerken, 2015 yılında bu fotoğrafların birinde, bir yasadışı hafriyat çukurunda tesadüf kararı ortaya çıkmış bir antik sütun kırığında, yani bir sütun kesimi üzerinde, bölgede daha evvel meselae rastlanmamış bir yazı sistemiyle olan bir yazıt görüyor” dedi. Yazıt üzerinde yapılan ağır incelemeler ışığında Türk oyma (runik) yazı sistemine başvuran araştırmacılar, karşılaştırmalar kararında yazıtın tarihte Türk oyma yazısının Güney Sibirya, Yenisey bölgesinde kullanıldığı bilinen bir çeşidiyle yazılmış olduğunu saptadı ve yazıtın okunabilmesi için Türklük bilimcilere davette bulundu.
‘YAZITTA, BATI HUN KUMANDANLARINDAN BİRİ YER ALIYOR’
Cengiz Saltaoğlu, yazıtta Batı Hun İmparatorluğu’nun kumandanlarından Kurçik’in isminin geçtiğini belirtti. Saltaoğlu, “Tabii yazıtta geçen birtakım metinsel datalar var, mesela kişi ismi üzere, ‘Apa Kurçik’ diye. Bölgeye 395-396 senelerında Kafkaslar üzerinden yapılmış Hun akınının başkanlarından birinin ismi. Burada ‘Apa’, Batı Hun kumandanı Kurçik’in, Eski Türkçede, Orhun yazıtlarında da, ‘yüksek bir rütbe’ manasında geçen askeri sanına karşılık geliyor. Batı Hun Türkçesi ‘Kurçik’ ismi bu akından kelam eden eski Batı kaynaklarında, Yunanca uyarlaması ve yazımıyla ‘Kursik’ biçiminde kayıtlı bulunuyor” dedi. Bu yazıtın, Türklerin ‘Hun’ ismi altında 4’üncü yüzyılda Orta Doğu’da bulunduğuna ait değerli bir delil olduğuna dikkat çeken Saltaoğlu, “Avrupa Hunları’ndan kalmış, şu ana dek açığa çıkmış, bilinen birinci yazıt. bununla birlikte, Türkçenin şu an için bilinen en eski yazılı dokümanı konumunda” diye konuştu.
‘BIRAKIR SADIK YOLDAŞLARI ONU HUZURLU UYKUYA’
Saltaoğlu, yazıtın içeriğinden yaptığı çıkarımları ise şu biçimde kıymetlendirdi:
“Yazıtın içeriğinden de kelam edersem, Kurçik isminde, yüksek rütbeli askeri bir kişiliğin, yani, bir Batı Hun kumandanının vefatıyla ilgili bir yazıt. ‘Bırakır sadık yoldaşları (onu) huzurlu uykuya’ diye bir içeriği var kumandan Kurçik için. O çağda, Orta Doğuya Kafkaslar üzerinden inen 395-396 Batı, yani, Avrupa Hunları akını sırasında oradaki çatışmalarda ölüp oraya gömülmüş bir Hun kumandanı (olasılıkla, bu akından kelam eden tarihi kaynaklardaki Hun başbuğu Kursik) olduğunu düşünüyorum yazıtın içeriğine bakarak. Yazıtın, en son fotoğraflarının çekildiği 2013-2015 yılından daha sonra varlığını koruyup korumadığı çabucak hemen bilinemiyor zira çabucak hemen bölgeye araştırmacılar ve kazıbilimciler girip çalışamadılar. Büyük olasılıkla hala antik kentte duruyordur ama bir halde ve bir niçinle yok edilmiş olsaydı bile, artık belgelenmiş olduğu için, bilim dünyası ve bizim açımızdan var olan, gerçek olan ve olacak bir yazıt.”