Cama hayat veren usta eller
Habil Tannazarann – Asırlardır ömrümüzün her yerinde olan cam, antik çağlardan beri biroldukca eşyanın üretiminde ağır olarak kullanılmaktadır. Günlük gereksinimlerimize dönük üretimlerin yanı sıra cam, usta ellerde sanata dönüşüyor.
Osmanlı devrinde cam işi başlı başına bir sanayi halini almıştı. Türk camcılığıyla ilgili en eski dokümanlar 16. yüzyıla kadar dayanıyor. Süleymaniye Camii ve külliyesinin üretimi sırasında tutulan muhasebe defterleri, inşaatla ilgili buyruk ve fermanlar, cam ustaları ve bunların yaptıkları işlere dair değerli bilgiler aktarmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonlarında bulunan şehzadelerin sünnet düğünü şenliklerini anlatan “Surname-i Hümayun” isimli minyatürlü yazma yapıtta meslek kümelerinin geçit merasimlerini gösteren sahneler içinde yer alan cam ustaları ve kullandıkları aletlerin gerçeğe uygun fotoğrafları, Türk cam sanatının o yüzyıldaki seviyesini göstermesi açısından değerli bir doküman niteliğini taşır.
Günümüzde de birbirinden bedelli cam sanatkarları ve cam ustaları, ürettikleri özgün ve şık yapıtlarla Türk cam sanatının geldiği gurur verici seviyeyi ortaya koyuyor…
‘Cam beni birinci göz ağrım asla vazgeçmeyeceğim’
Pelin İnal/Füzyon cam sanatkarı
Camla ilgili çalışmalarına 1999 yılında başlayan Pelin İnal, füzyon tekniği üzerine ağırlaştı. Sanatçı, İstanbul ve Assos’daki atölyelerinde çalışmalarına devam ederken biroldukca kurumda ve cam ocağı vakfında füzyon cam tekniği konusunda eğitimler verdi.
Hala, yapı dalına yönelik cam üretimine devam eden İnal, sanatsal üretimi yapısal tahlillerle birleştiren dizaynlar ve yüklü olarak bir kereye mahsus iç yer uygulamaları, camla birleştirilmiş mobilya dizaynları, mimari camlar, cam aksesuarlar ve takı üzerine çalışmalarına devam ediyor.
16 şahsi stant açtı
Pandemi periyodunda stantlara orta vermek zorunda kalan İnal, bu vakitte İstanbul’daki atölyesini Akçakoca yakınlarındaki Melenağzı köyüne taşıdı. Çoklukla gündelik hayat, mitolojik, etnik ve tarihi öğelerden yola çıkarak cam, seramik ve fotoğraf kollarında; yeni materyal keşifleri ve teknolojilerini birleştiren sanatçı, sanatsal ve mimari çalışmalarına devam ediyor ve stantlar açıyor.
16 şahsi stant açan sanatçı, 19 karma standa katıldı.
‘Yeni bir arkadaş’
Sanatçı, cam tutkusunu şu sözlerle anlattı: “Doğadaki bu serüvenimde; 22 yılı geride bıraktığım cam sevdama yeni bir arkadaş gerekiyordu. Natürel bana da… Bunun doğal bir üretim olmasını arzuladım daima. O denli ki; ortasında doğayı barındıran, kimyasal unsurların olmadığı, yapraklar ve çiçeklerle bezenmiş, vakit içinde sanata dönüştürülebileceğim bir yol olsun…. Bu arayışımın sonunda ekolojik baskı ve doğal boyama ile tanıştım.
Olağan ki camdan vazgeçmeyeceğim. Cam benim birinci göz ağrım.
Cam konusunda yıllardır, atölyemde ve hoş sanatlarla ilgili kurumlarda pek fazlaca öğrenci yetiştirdim ve dayanak oldum. Ürettikleri yapıtları görür görmez ben de hayli keyifli oluyor ve heyecan duyuyorum. Cam sanatına gönül vermiş genç arkadaslara teklifim; asla çaba etmekten vazgeçmesinler.
Hala Karadeniz kıyısında tabiatla iç içe olan atölyemde füzyon cam ve mozaik eğitimleri vermeye devam ediyorum. Yaz aylarında konaklamaya uygun olan atölyemde biroldukca sanatseveri ağırlıyor, birlikte keyifle üretiyoruz.”
‘Cam sanatı mutlak sevgi ve emek ister’
Sare Ateş/Cam süsleme sanatkarı
1999 yılında cam süslemesi yapan bir firmada, yanında çırak olarak başladığı cam ustası Turgay Akyol’dan 3 yıl turnet yaldızı eğitimi alan Sare Ateş, yaldız ustası olarak çalışmaya devam etti.
Kadıköy Belediyesi’nde ve Kadıköy Halk Eğitim Merkezi’nde 6 yıl cam süsleme, desen tasarımı ve yaldız eğitimi veren sanatçı, İstanbul Üniversitesi Kültürel Miras ve Turizm Kısmı mezunu.
Ateş’e, 2016 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafınca Klâsik El Sanatları Sanatkârı unvanı verildi. Sanatçı hala Bursa Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki Kültür A.Ş. cam ve porselen süsleme atölyesinde birbirinden hoş eserler üretiyor.
Bilgi ve marifet gerekir
Süsleme sanatıyla ilgili detayları Ateş’in kendisinden dinleyelim: “Cam süsleme sanatı ile ilgili bilinmesi gereken değerli konular vardır. Süsleme de kendi ortasında pek epeyce kısma ayrılıyor. Öncelikle tarihimiz, desen, boya, yaldız sürme fırın bilgisi üzere değerli, bilgi ve marifet isteyen, yanılgı kabul etmeyen alanlardan oluşmaktadır. Emek vererek, vakit içinde ve sabırla pişmek gerekir, el göz uyumunu yeterli kullanmak gerekir. Kurslarda hobi olarak yapılabilecek bir uğraş değildir. Bu sanat mutlak sevgi ve emek ister.
‘Sanat kültürle buluşmazsa kimliksizdir’ diyen hocalarımızdan öğrendiklerimizin ışığında özgün tasarımlarımızın çizimlerini yaparak cam yüzeye desenimizi aktarıyoruz. Yapıtı aşındırma süreciyle, üzerinde sabitlenen yapışkanlar temizleyerek fırçayla ve büsbütün el işçiliğiyle işledikten daha sonra ‘turnet’te döndürüyoruz. Son yaldızı da fırçayla sürdükten daha sonra yüksek ısı fırınlarımızda (600-900 derece) pişiriyoruz.
Özel üretim porselen objelerimizi de hür fırça şeklinde dekorlama ile renk ve desenleri elde işliyoruz.
‘Diğer sanatlardan biraz daha meşakkatlidir ve tehlikelidir’
Feridun Pekeş
Cam üfleme sanatkarı
“Cam benim baba mesleğim. Cam işlemeye 13 yaşında başladım. Yaklaşık 30 yıldır da bu işin ortasındayım. birinci vakit içinderda laboratuvar cam materyalleri ve tüpleri işledim. daha sonra yavaş yavaş sanatsal faaliyetlere yöneldim ve farklı bir yol çizdim kendime.
Cam üflemesi kendi içinde da ayrılır. Fırın üflemesi vardır. Büyük fırınlarda lav halinde alınan camlar, pipolarla üflenerek büyük cam yapıtları çıkarılır. Çeşm-i bülbül, testi, vazo üzere. Biz bunu soğuk cam üfleme denilen tek alevde, büsbütün el hüneri ve el teknikleriyle hiç bir kalıp kullanmadan gerçekleştiriyoruz.”
‘Aynısı tekrar çıkmaz’
“Çeşm-i bülbüller makul bir kalıpla yapılırken, bizim yaptığımız teknik olan soğuk cam üflemede kalıp yoktur ve ortaya çıkan eserin birebiri tekrar çıkmaz. Üfleme işi, öbür cam sanatları içinde biraz daha meşakkatlidir, zordur ve tehlikelidir.
Zira alevle çalışıyorsunuz. Göz sıhhati için aleve çıplak gözle bakılmamalı. Ayrıyeten çıplak elle yapmak zorundasınız, eldivenle daha tehlikeli olabilir. 10 yıldır usta öğreticilik yapıyorum. Konya’da birbirinden kıymetli sanat kısımları içinde biz de cam sanatkarları olarak bir şov gerçekleştirmiştik. Yalnızca 2 milimetre büyüklüğünde cam semazen yaptık.”
‘Boncuk Ahmet’in renkli dünyası
Ahmet Karaahmetoğlu
Boncuk ve cam üfleme sanatkarı
Kültür ve Turizm bakanlığı klasik Türk el sanatları cam boncuk zanaatkârı Ahmet Karaahmetoğlu, 1979 yılında Fatih’te bir cam atölyesinde yardımcı olarak camın büyülü dünyasına girdi. Aslen Trabzon Sürmeneli olan Ahmetoğlu birinci, orta ve lise tahsilini İstanbul’da sürdürdü.
Sanatçı okulla bir arada çalışma hayatına da devam etti. Askerden döndükten daha sonra cam sanatına kaldığı yerden devam eden Ahmetoğlu, 1994 yılında kendine ilişkin bir cam atölyesi kurarak üretime başladı.
2012 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın, “unutulmaya yüz tutmuş sanatlar” ismiyle düzenlediği imtihan sonunda “sanatkâr” evrakı almaya hak kazandı. Sanatçı bundan daha sonra yurt ortasında ve yurt haricindeki el sanatları şenliklerinde ülkemizi temsil etti.
İstanbul Büyükşehir ve ilçe belediyelerinde cam eğitimleri veren sanatçı, 7 yıldır da çöpe atılan camları kıymetlendirerek çeşitli takılar, oto süsleri ve duvar süsleri üretiyor.
Yurt içi ve yurt haricinde cam sanatıyla uğraşanların “Boncuk Ahmet” lakabıyla tanıdığı sanatçı, “Ben de usta-çırak alakasıyla bu sanatı öğrendim. Bu niçinle cam sanatının daha sonraki kuşaklara taşınabilmesi için elimden gelen çabası gösteriyorum” sözlerini kullandı.
Cam sanatıyla ilgili eğitim veren yerler
Cam Ocağı Riva Beykoz/İstanbul
1200 Derece Cam Atölyesi Balat Mahallesi Fatih/İstanbul
Habil Tannazarann – Asırlardır ömrümüzün her yerinde olan cam, antik çağlardan beri biroldukca eşyanın üretiminde ağır olarak kullanılmaktadır. Günlük gereksinimlerimize dönük üretimlerin yanı sıra cam, usta ellerde sanata dönüşüyor.
Osmanlı devrinde cam işi başlı başına bir sanayi halini almıştı. Türk camcılığıyla ilgili en eski dokümanlar 16. yüzyıla kadar dayanıyor. Süleymaniye Camii ve külliyesinin üretimi sırasında tutulan muhasebe defterleri, inşaatla ilgili buyruk ve fermanlar, cam ustaları ve bunların yaptıkları işlere dair değerli bilgiler aktarmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonlarında bulunan şehzadelerin sünnet düğünü şenliklerini anlatan “Surname-i Hümayun” isimli minyatürlü yazma yapıtta meslek kümelerinin geçit merasimlerini gösteren sahneler içinde yer alan cam ustaları ve kullandıkları aletlerin gerçeğe uygun fotoğrafları, Türk cam sanatının o yüzyıldaki seviyesini göstermesi açısından değerli bir doküman niteliğini taşır.
Günümüzde de birbirinden bedelli cam sanatkarları ve cam ustaları, ürettikleri özgün ve şık yapıtlarla Türk cam sanatının geldiği gurur verici seviyeyi ortaya koyuyor…
‘Cam beni birinci göz ağrım asla vazgeçmeyeceğim’
Pelin İnal/Füzyon cam sanatkarı
Camla ilgili çalışmalarına 1999 yılında başlayan Pelin İnal, füzyon tekniği üzerine ağırlaştı. Sanatçı, İstanbul ve Assos’daki atölyelerinde çalışmalarına devam ederken biroldukca kurumda ve cam ocağı vakfında füzyon cam tekniği konusunda eğitimler verdi.
Hala, yapı dalına yönelik cam üretimine devam eden İnal, sanatsal üretimi yapısal tahlillerle birleştiren dizaynlar ve yüklü olarak bir kereye mahsus iç yer uygulamaları, camla birleştirilmiş mobilya dizaynları, mimari camlar, cam aksesuarlar ve takı üzerine çalışmalarına devam ediyor.
16 şahsi stant açtı
Pandemi periyodunda stantlara orta vermek zorunda kalan İnal, bu vakitte İstanbul’daki atölyesini Akçakoca yakınlarındaki Melenağzı köyüne taşıdı. Çoklukla gündelik hayat, mitolojik, etnik ve tarihi öğelerden yola çıkarak cam, seramik ve fotoğraf kollarında; yeni materyal keşifleri ve teknolojilerini birleştiren sanatçı, sanatsal ve mimari çalışmalarına devam ediyor ve stantlar açıyor.
16 şahsi stant açan sanatçı, 19 karma standa katıldı.
‘Yeni bir arkadaş’
Sanatçı, cam tutkusunu şu sözlerle anlattı: “Doğadaki bu serüvenimde; 22 yılı geride bıraktığım cam sevdama yeni bir arkadaş gerekiyordu. Natürel bana da… Bunun doğal bir üretim olmasını arzuladım daima. O denli ki; ortasında doğayı barındıran, kimyasal unsurların olmadığı, yapraklar ve çiçeklerle bezenmiş, vakit içinde sanata dönüştürülebileceğim bir yol olsun…. Bu arayışımın sonunda ekolojik baskı ve doğal boyama ile tanıştım.
Olağan ki camdan vazgeçmeyeceğim. Cam benim birinci göz ağrım.
Cam konusunda yıllardır, atölyemde ve hoş sanatlarla ilgili kurumlarda pek fazlaca öğrenci yetiştirdim ve dayanak oldum. Ürettikleri yapıtları görür görmez ben de hayli keyifli oluyor ve heyecan duyuyorum. Cam sanatına gönül vermiş genç arkadaslara teklifim; asla çaba etmekten vazgeçmesinler.
Hala Karadeniz kıyısında tabiatla iç içe olan atölyemde füzyon cam ve mozaik eğitimleri vermeye devam ediyorum. Yaz aylarında konaklamaya uygun olan atölyemde biroldukca sanatseveri ağırlıyor, birlikte keyifle üretiyoruz.”
‘Cam sanatı mutlak sevgi ve emek ister’
Sare Ateş/Cam süsleme sanatkarı
1999 yılında cam süslemesi yapan bir firmada, yanında çırak olarak başladığı cam ustası Turgay Akyol’dan 3 yıl turnet yaldızı eğitimi alan Sare Ateş, yaldız ustası olarak çalışmaya devam etti.
Kadıköy Belediyesi’nde ve Kadıköy Halk Eğitim Merkezi’nde 6 yıl cam süsleme, desen tasarımı ve yaldız eğitimi veren sanatçı, İstanbul Üniversitesi Kültürel Miras ve Turizm Kısmı mezunu.
Ateş’e, 2016 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafınca Klâsik El Sanatları Sanatkârı unvanı verildi. Sanatçı hala Bursa Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki Kültür A.Ş. cam ve porselen süsleme atölyesinde birbirinden hoş eserler üretiyor.
Bilgi ve marifet gerekir
Süsleme sanatıyla ilgili detayları Ateş’in kendisinden dinleyelim: “Cam süsleme sanatı ile ilgili bilinmesi gereken değerli konular vardır. Süsleme de kendi ortasında pek epeyce kısma ayrılıyor. Öncelikle tarihimiz, desen, boya, yaldız sürme fırın bilgisi üzere değerli, bilgi ve marifet isteyen, yanılgı kabul etmeyen alanlardan oluşmaktadır. Emek vererek, vakit içinde ve sabırla pişmek gerekir, el göz uyumunu yeterli kullanmak gerekir. Kurslarda hobi olarak yapılabilecek bir uğraş değildir. Bu sanat mutlak sevgi ve emek ister.
‘Sanat kültürle buluşmazsa kimliksizdir’ diyen hocalarımızdan öğrendiklerimizin ışığında özgün tasarımlarımızın çizimlerini yaparak cam yüzeye desenimizi aktarıyoruz. Yapıtı aşındırma süreciyle, üzerinde sabitlenen yapışkanlar temizleyerek fırçayla ve büsbütün el işçiliğiyle işledikten daha sonra ‘turnet’te döndürüyoruz. Son yaldızı da fırçayla sürdükten daha sonra yüksek ısı fırınlarımızda (600-900 derece) pişiriyoruz.
Özel üretim porselen objelerimizi de hür fırça şeklinde dekorlama ile renk ve desenleri elde işliyoruz.
‘Diğer sanatlardan biraz daha meşakkatlidir ve tehlikelidir’
Feridun Pekeş
Cam üfleme sanatkarı
“Cam benim baba mesleğim. Cam işlemeye 13 yaşında başladım. Yaklaşık 30 yıldır da bu işin ortasındayım. birinci vakit içinderda laboratuvar cam materyalleri ve tüpleri işledim. daha sonra yavaş yavaş sanatsal faaliyetlere yöneldim ve farklı bir yol çizdim kendime.
Cam üflemesi kendi içinde da ayrılır. Fırın üflemesi vardır. Büyük fırınlarda lav halinde alınan camlar, pipolarla üflenerek büyük cam yapıtları çıkarılır. Çeşm-i bülbül, testi, vazo üzere. Biz bunu soğuk cam üfleme denilen tek alevde, büsbütün el hüneri ve el teknikleriyle hiç bir kalıp kullanmadan gerçekleştiriyoruz.”
‘Aynısı tekrar çıkmaz’
“Çeşm-i bülbüller makul bir kalıpla yapılırken, bizim yaptığımız teknik olan soğuk cam üflemede kalıp yoktur ve ortaya çıkan eserin birebiri tekrar çıkmaz. Üfleme işi, öbür cam sanatları içinde biraz daha meşakkatlidir, zordur ve tehlikelidir.
Zira alevle çalışıyorsunuz. Göz sıhhati için aleve çıplak gözle bakılmamalı. Ayrıyeten çıplak elle yapmak zorundasınız, eldivenle daha tehlikeli olabilir. 10 yıldır usta öğreticilik yapıyorum. Konya’da birbirinden kıymetli sanat kısımları içinde biz de cam sanatkarları olarak bir şov gerçekleştirmiştik. Yalnızca 2 milimetre büyüklüğünde cam semazen yaptık.”
‘Boncuk Ahmet’in renkli dünyası
Ahmet Karaahmetoğlu
Boncuk ve cam üfleme sanatkarı
Kültür ve Turizm bakanlığı klasik Türk el sanatları cam boncuk zanaatkârı Ahmet Karaahmetoğlu, 1979 yılında Fatih’te bir cam atölyesinde yardımcı olarak camın büyülü dünyasına girdi. Aslen Trabzon Sürmeneli olan Ahmetoğlu birinci, orta ve lise tahsilini İstanbul’da sürdürdü.
Sanatçı okulla bir arada çalışma hayatına da devam etti. Askerden döndükten daha sonra cam sanatına kaldığı yerden devam eden Ahmetoğlu, 1994 yılında kendine ilişkin bir cam atölyesi kurarak üretime başladı.
2012 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın, “unutulmaya yüz tutmuş sanatlar” ismiyle düzenlediği imtihan sonunda “sanatkâr” evrakı almaya hak kazandı. Sanatçı bundan daha sonra yurt ortasında ve yurt haricindeki el sanatları şenliklerinde ülkemizi temsil etti.
İstanbul Büyükşehir ve ilçe belediyelerinde cam eğitimleri veren sanatçı, 7 yıldır da çöpe atılan camları kıymetlendirerek çeşitli takılar, oto süsleri ve duvar süsleri üretiyor.
Yurt içi ve yurt haricinde cam sanatıyla uğraşanların “Boncuk Ahmet” lakabıyla tanıdığı sanatçı, “Ben de usta-çırak alakasıyla bu sanatı öğrendim. Bu niçinle cam sanatının daha sonraki kuşaklara taşınabilmesi için elimden gelen çabası gösteriyorum” sözlerini kullandı.
Cam sanatıyla ilgili eğitim veren yerler
Cam Ocağı Riva Beykoz/İstanbul
1200 Derece Cam Atölyesi Balat Mahallesi Fatih/İstanbul