‘Demir atlar’ın masal dünyası

admin

Administrator
Yetkili
Admin
Global Mod
‘Demir atlar’ın masal dünyası
Habil Tanbakılırsan – Günlük hayatın koşuşturmasından, iş yerindeki gerilimden, insanı boğan trafik zahmetinden, özetlemek gerekirse gündelik hayatın üstünüze üstüne gelen karabasanından kısa mühlet de olsa kaçmak istersiniz değil mi? Haydi bu biçimde sizi ‘demir atların’ masal dünyasına götüreyim.

ABD’de 1800’lü senelerda kızılderililer, ‘demir at’ diye tanımladıkları trenlerin topraklarından geçmesine karşı senelerca uğraş etti. Lakin hem bu çabayı, tıpkı vakitte cet topraklarını kaybetti. İşte o demir atların minyatürleri, günümüzde çağdaş hayatın baskısı altındaki kent beşerinin hayal dünyasında kendine geniş bir yer buldu. Model trencilik, ülkemizde epeyce yaygın olmasa da meraklılarının büyük bir tutkuyla bağlandığı bir hobi kısmı oldu.

Hayal dünyasına adım atın

Evet ben de bir model trenciyim. Çocukluğumdan beri beni saran trenlerin egzotik dünyasını artık model trencilikle sürdürüyorum. Günümüzde artık nostaljik bir simge haline gelen trenlerin minyatürleriyle bir masal dünyasına giriyoruz. Model trencilik lokomotiflerin, vagonların, rayların ve demiryolu etrafındaki biroldukca objenin küçültülmüş ölçekte modellenmesidir. Bu kavram Amerika’da “Model Railroading”, İngiltere’de “Railway Modelling”, Almanya’da “Modell Eisenbahn” olarak kullanılmaktadır. Model trencinin hayal dünyasına bağlı olarak yarattığı masal dünyası lokomotifler, vagonlar, raylar, sinyaller, yollar, öbür araçlar, ışıklar, insan ve hayvan figürlerinin yanısıra, etraftaki dağları, gölleri, ormanları, köprü ve tünelleri de kapsamaktadır.


Kemal Omay ve Barbaros Ağırbaş, ortasında kayak merkezi, teleferiği ve sıcak hava balonu bulunan 15 metrekarelik hayal dünyasında her şeyi unuttuklarını söylüyor.

Gerçeğinin birebir birebiri

Model trenciler, çoklukla birinci dioramalarına konuttaki yer sorunu yüzünden küçük ölçekte başlar. Lakin -benim gibi- işin içine girdikçe dağları, gölleri, meskenleri, figürleri ekledikçe bu işten aldığı keyif de katlanır ve dioramayı adım adım büyütür.

Model trenler, gerçek trenlerin belirli oranlarda küçültülmüş halleridir. Model trencilikte çoklukla kullanılan ölçek 1/87’dir. Yani bir lokomotif ya da vagon, gerçeğinin 87’de biri ölçüsündedir. Bunun yanında 1/160, 1/32 ve 1/22 olarak ölçeklendirilmiş modeller de vardır. Model trencilikte dioramayı tasarlarken hayal gücünüz epeyce kıymetlidir. Kurguda hudut yoktur. Büsbütün hayalinizdeki kenti kurgulayabilirsiniz. Dioramanıza yeni eklentiler yaparken, sıkıntı bir dere kurgularken, derenin yanında balık tutan insanların yanında hissediyorsunuz kendinizi, ya da plajda güneşlenenlerin içinde buluveriyorsunuz…


Model trencilik, ülkemizde üretim olmadığı ve yurt haricinden getirildiği için kıymetli bir keyiftir. Örneğin modeline nazaran buharlı, dizel ya da elektrikli lokomotifler Avrupa ülkeleri ve ABD’de aşağı üst 150 dolardan (yaklaşık bin 300 TL) başlayan fiyatlarla hobi tutkunlarının beğenisine sunuluyor. Doğal bu mamüllerin ülkemize gelişi -gümrük, kargo ve vergiyi de katarsanız- 2 bin liraları buluyor. Lakin birtakım internet sitelerinde ve Facebook kümelerinde uygun fiyatlı eserler de bulunabiliyor.

Model trencilik, ağır emek sarf edilerek yapılan ancak buna karşılık ruhunuzu dinlendiren, bedeninizi ve beyninizi farklı biçimde çalıştıran ve hayat gücünüze katkıda bulunan bir hobi çeşididir. Model trencilik, kuracağınız diorama yardımıyla size marangozluktan mimarlığa, mühendisliğe, boyacılıktan resme, elektrikten mekaniğe kadar uzanan geniş bir yelpazede bir bilgi birikimi sağlıyor.

‘Oğluma aldığım trenle başladım’

Kemal Omay, model trencilerin yakından tanıdığı bir isim. Model Trenciler Kulübü’nün en eski üyeleri olan Kemal Omay, Barbaros Ağırbaş, Ufuk Baysal, Ferda Genç ve Doğan Gür üç yılda hazırladıkları görkemli kurguyla masal alemine dalıyor. Omay model trenlerin hayal dünyasına nasıl adım attığını anlatırken şunları söylemiş oldu: “1986 yılında oğluma aldığım trenle modelciliğe başladım. Oğlum da öbür bir hobiye yöneldi. Model trencilik bence dünyanın en keyifli hobisi. Diorama ile uğraşırken dünyayı unutuyorsun, tüm ıstırapları unutuyorsun, diğer bir aleme giriyorsun. Yarattığın kent de keyifli insanların olduğu bir kent. Ve sen bu masal dünyasında o memnun beşerlerle birlikte yaşıyorsun. ”

Model trenciliğin öncü isimlerinden

Türkiye’de model trencilik denilince akla Harun Yamanlar gelir. Model trenciliğin bugünlere gelmesinde Yamanlar’ın büyük emeği vardır. Model tren tutkunlarını bir ortaya getirmek ve bu daldaki gelişmeleri modelcilere aktarmak için 2006’da Türkiye’nin birinci Model Trenciler Kulübü’nü ve Model Trenciler Forumu’nu kuran Yamanlar, model trenciliğin ülkemizde tanıtılması, sevilmesi ve yaygınlaşması için çalışmalar yaptı. 1983 yılında kurduğu Proses Elektronik ile Türkiye’de bir birinci vakit içinderda model trenler için elektronik kendin yap kitlerini üreten Yamanlar, dünyanın çeşitli ülkelerindeki dev model tren üreticilerine kesimler ve sistem mamüllerini ihraç ediyor.

Hobi: Elektriğimizi topraklama sistemi

Erol İzci, Zeytinburnu’ndaki hobi mağazasıyla “büyük çocuklar”a hizmet veriyor. İzci, hobi konusunda şunları söylüyor: “Günlük ömrün keşmekeşiyle üzerimizde oluşan statik elektriği nasıl topraklayacağız? Doğal ki hobi ile. Hobi, insanların topraklama sistemi diyebilirim. İşte benim küçük dünyam. Küçük fakat, o minicik modeller yardımıyla içimizdeki O çocuk hiç ölmeyecek! Küçükken tren yoluna gidip arkadaşlarımızla çay kaşığı, gazoz kapağı ezmedik mi raylarda ? Artık de minyatür trenlerin rayları üzerinde o metal kesimlerini eziyoruz…


O bir ‘tren doktoru’

Ali Aksın, tabir yerindeyse “tren tabibi.” Modelcilerin bozulan ya da kırılan trenlerini büyük bir titizlikle tamir ediyor. Aksın, “Modelciler getirdikleri trenlerinin biran evvel tamir edilmesini istiyor. Hatta, ‘bekleyeyim de alıp gideyim’ diyenlere sıkıntı anlatmakta zorlanıyorum. Trenini bırakanlar, çocuğunu yatılı okula bırakıp gitmiş üzere gözleri geride kalıyor” diyor. Meraklılarına kurgu da hazırlayan Ali Aksın, çocukluğunda kendi trenlerini söküp takarak, tamir ederek bugüne geldiğini söylüyor.


Model tren tutkunu Yıldırım Şar’ın gerçeğinden ayırt edilemeyecek mükemmellikteki kurgusu, bakılırsanlerin büyük hayranlığını kazanıyor. Dioramayı incelerken kendinizi ortasında buluyorsunuz…

En büyük minyatür kent

Miniatur Wunderland. Dünyanın en büyük model tren kurgusu Almanya’nın Hamburg kentinde 2000 yılında tamamlandı. Yaklaşık maliyeti 36 milyon euro olan bu mükemmel proje, her yıl milyonlarca turisti kendisine hayran bırakıyor. İşte sayılarla dünyanın en büyük model demiryolu kurgusu: 15.7 kilometre demiryolu, 1040 adet çeşitli model lokomotif, 10 binden çok vagon, 269 bin insan ve hayvan figürü, 4 bin 340 bina, 9 bin 250 küçük otomobil, 130 bin ağaç, 300’den çok çalışan figürü.