Gök kubbede beğenilen bir seda bıraktı!
GÖRKEM KONUTÇU – Türkiye, Alâeddin Yavaşca’nın sesini birinci defa 1949’da İstanbul Radyosu’ndan duydu. çabucak hemen 23 yaşında olan genç solistin, yıllar ortasında kulaklarda yer edecek, dinleyene huzur veren lâtif sesi radyolardan meskenlere doluyordu. Çocukluğunda, memleketi Kilis’te dost meclislerinde müzikler söyleyen Yavaşca’nın sesi, artık ülkenin dört bir köşesine ulaşacaktı. Kilis’te, Tanburi Cemil Bey’in plaklarının dinlendiği bir meskende, esaslı bir ailenin en küçük çocuğu olarak büyümüştü Yavaşca. Müziğe olan yeteneği ve ilgisi küçük yaşlarda fark edilmiş, çocukluğu, gençliği o periyotlarda geçmiş bir epeyce kişi üzere sahneye birinci adımını Halkevi’nde atmıştı. Lise senelerında ailesinin İstanbul’a göç etmesi, omurundaki dönüm noktalarından biri oldu. Yavaşca, İstanbul’da epey genç yaşlarda Sadettin Kaynak, Münir Nurettin Selçuk, Mesut Cemil, Artaki Candan üzere kıymeti isimlerle tanıştı, onların müzik bilgisinden faydalandı.
Meşk ile eğitim
Osmanlı’da klasik müzikte kullanılan eğitim tekniği “meşk”tir. Usta-çırak ilgisine dayanan bu metot, müzik bilgisinin notadan, kitaptan okunarak değil direkt doğruya bir üstattan öğrenciye aktarılması, yapıtların hoca tarafınca öğrenciye ezberletilmesi formunda özetlenebilir. Yavaşca, işte bu “meşk zinciri”nin son halkası kabul edilir. 18. yüzyıla kadar kesintisiz uzanan bu zinciri Yavaşca şöyleki özetler: “Sadettin Kaynak’ın hocası Kazım Uz’dur (1872-1938). Kazım Uz’un hocası Zekâi Dede’dir. (1825-1897); Zeki Arif Ataergin’in hocası Rauf Yekta’dır, Rauf Yekta’nın (1871-1935) hocası Zekâi Dede’dir. Dr. Suphi Ezgi (1869- 1962) hocamdır, onun direkt hocası Zekâi Dede’dir (1825-1897), Zekâi Dede’nin hocası Hamâmizâde İsmail Dede Efendi’dir (1778- 1846), Hammâmizâde’nin hocası Uncuzâde Mehmed Emin Efendi’dir. Uncu Emin Efendi’nin de hocası III. Selim’in de tambur hocası olan Tanburi İsak’tır (1744- 1814)”
Hekimliği bırakmadı
Yavaşca’nın müziğe olan ilgisi, eğitimine pürüz olmadı. 1945’te İstanbul Erkek Lisesi’nden birincilikle mezun olan Yavaşca İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne girdi ve buradan da 1951’de mezun oldu. Müziğe olan tutkusu, profesyonel bir mesleğe dönüşse de hekimliği asla bırakmadı. Bayan doğum uzmanı olan Yavaşca, 1990 yılına kadar yöneticilik de dahil olmak üzere mesleğini icra etti. Yavaşca, gönül verdiği bu iki mesleği “40 sene hekimliğin gereğini yapmışımdır. Musiki ile de dinlenmişimdir” kelamlarıyla anlatır.
Yavaşca’nın tıp alanındaki akademik mesleğini müzik alanındaki akademik çalışmaları izledi. 1975’te Türk müziği alanında eğitim veren birinci konservatuvar olan, çabucak sonrasında İstanbul Teknik Üniversitesi’ne bağlanan Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı’nın kurucuları içinde yer aldı. senelerca üniversitede nazaranv yaptı, bir hayli öğrenci yetiştirdi. Hekimlik hayatı ve müzik o kadar birlikte yürüyordu ki konservatuvarın birinci kuruluş toplantıları muayenehanesinde yapılmıştı. bir epeyce müzik erbabı buraya gelir giderdi. Bestekâr Mustafa Nafiz Irmak, hicaz makamındaki “Kanaryam Hoş Kuşum” müziğini, Yavaşca’nın muayenehanesindeki meşhur kanaryalardan ilhamla yazıp bestelemişti.
Yüzlerce beste yaptı
Yavaşca, ortalarında “Artık Bu Solan Bahçede Bülbüllere Yer Yok”, “Ağlar Gezerim Sâhili”, “Geçmesin Günümüz Sevgilim Yasla”, “Kimseyi bu biçimde Perişan Etme Allah’ım” üzere yapıtların de bulunduğu 600’den çok besteye imza attı. Bu besteler içinde güftesi de kendisine ilişkin onlarca eser var. “Boğaziçi Şen Gönüller Yatağı”, “Sarı Mimozamsın Sen Benim”, “Rûhum Şu Gelen Yılda Bile Mâziyi Andı”, güftesi Yavaşca’ya ilişkin müziklerden sadece birkaçıdır…
Konutu müze olarak açılacak
Yavaşca’nın vefatı memleketi Kilis’te de büyük hüzne yol açtı. Yavaşca’nın ismi Kilis’te bir kültür merkezi ve bir parka verilmiş, parkta bir de heykeli yapılmıştı. Doğduğu büyüdüğü meskeni Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağışlayan Alaeddin Yavaşca’nın ismine müze yapıldı. Müzenin kısa müddet daha sonra hizmete açılması planlanıyor. Vilayet Kültür ve Turizm Müdürü Cuma Özdemir, Yavaşca’nın ömrünü kaybetmesinin hüznünü yaşadıklarını tabir ederek, “Alaeddin Yavaşca, Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Müziği mükafatına layık gdolayılen bir kişidir. Kendisi bıraktığı yapıtlarla, yetiştirdiği öğrenciler ile daima insanımızın hafızasında kalacaktır. İçinde bulunduğumuz onarımı tamamlanan mesken, Alaeddin Yavaşca’nın doğup büyüdüğü, okuduğu, büyüdüğü mesken, bakanımızın talimatıyla meskenin onarımı tamamlandı. 15 güne kadar da açılışını yapacağız” dedi.
Mirasını bağışladı
Sesiyle 72, besteleriyle 70 yıldır bizlerle olan Yavaşca, hayat sahnesinden çekilse de müzikleriyle sürekli bizimle kalmaya devam edecek. Yapıtlarının telif haklarını da içeren mirası ise Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı aracılığı ile gençlerin geleceğini aydınlatacak. Türk müziğinin bu büyük ustasını, yıllar evvel mezar taşına yazılmasını vasiyet ettiği dizelerle uğurlayalım: “Akıbet göçtü Yavaşca âlem-i mânâya / Ruhunu teslim eyledi ol ulu Mevla’ya.”
Kanaryalar dostu ve ilham kaynağıydı
Yavaşca’nın en büyük tutkularından biri olan, muayenehanesinde bestelere ilham veren kanaryaları… Yavaşca’nın tabiatla iç içe olduğu Kırklareli’ndeki çiftliğinin öyküsünde de başrol bir bülbülündür. Bir yürüyüş sırasında bülbülün sesinden epey etkilenen Yavaşca, ıslıkla yaptığı melodiye bülbülün tıpkı biçimde karşılık vermesi üzerine burada kalmaya karar verdiğini anlatır.
Siyasilerden taziye iletisi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın vefatı ötürüsıyla eşi Ayten Yavaşca ile telefonda görüşerek taziyelerini iletti. Erdoğan, toplumsal medya paylaşımda ise şu sözlere yer verdi: “Türk müziğinin duayen ismi, musiki sanatkarı ve bestekâr Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Beyefendi’ye Allah’tan rahmet niyaz ediyor, ailesine, tüm sevenlerine ve sanat topluluğumuza başsağlığı diliyorum.” CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da, paylaşımında “Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın vefatından dolayı büyük keder duydum. Yavaşça’ya Allah’tan rahmet; ailesine, sevenlerine ve sanat topluluğuna başsağlığı diliyorum” sözlerini kullandı. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ise bildirisinde, Yavaşca için “Türk sanat müziğinin duayen bir ismini daha kaybetmenin derin kederiyle Devlet Sanatkarımız Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’ya Allah’tan rahmet; ailesine ve tüm sanat topluluğumuza başsağlığı diliyorum” dedi. MHP önderi Devlet Bahçeli de toplumsal medyadan “Merhum Yavaşca, sade ömrüyle, tevazuyu elden bırakmayan kişiselyet vasfıyla, bununla birlikte ulusal ve manevi pahalarla samimiyet ölçeğinde bütünleşen kalbi hasletiyle hayran kitlesini ve hürmet çemberini devamlı genişletmiştir” bildirisini yayımladı.
GÖRKEM KONUTÇU – Türkiye, Alâeddin Yavaşca’nın sesini birinci defa 1949’da İstanbul Radyosu’ndan duydu. çabucak hemen 23 yaşında olan genç solistin, yıllar ortasında kulaklarda yer edecek, dinleyene huzur veren lâtif sesi radyolardan meskenlere doluyordu. Çocukluğunda, memleketi Kilis’te dost meclislerinde müzikler söyleyen Yavaşca’nın sesi, artık ülkenin dört bir köşesine ulaşacaktı. Kilis’te, Tanburi Cemil Bey’in plaklarının dinlendiği bir meskende, esaslı bir ailenin en küçük çocuğu olarak büyümüştü Yavaşca. Müziğe olan yeteneği ve ilgisi küçük yaşlarda fark edilmiş, çocukluğu, gençliği o periyotlarda geçmiş bir epeyce kişi üzere sahneye birinci adımını Halkevi’nde atmıştı. Lise senelerında ailesinin İstanbul’a göç etmesi, omurundaki dönüm noktalarından biri oldu. Yavaşca, İstanbul’da epey genç yaşlarda Sadettin Kaynak, Münir Nurettin Selçuk, Mesut Cemil, Artaki Candan üzere kıymeti isimlerle tanıştı, onların müzik bilgisinden faydalandı.
Meşk ile eğitim
Osmanlı’da klasik müzikte kullanılan eğitim tekniği “meşk”tir. Usta-çırak ilgisine dayanan bu metot, müzik bilgisinin notadan, kitaptan okunarak değil direkt doğruya bir üstattan öğrenciye aktarılması, yapıtların hoca tarafınca öğrenciye ezberletilmesi formunda özetlenebilir. Yavaşca, işte bu “meşk zinciri”nin son halkası kabul edilir. 18. yüzyıla kadar kesintisiz uzanan bu zinciri Yavaşca şöyleki özetler: “Sadettin Kaynak’ın hocası Kazım Uz’dur (1872-1938). Kazım Uz’un hocası Zekâi Dede’dir. (1825-1897); Zeki Arif Ataergin’in hocası Rauf Yekta’dır, Rauf Yekta’nın (1871-1935) hocası Zekâi Dede’dir. Dr. Suphi Ezgi (1869- 1962) hocamdır, onun direkt hocası Zekâi Dede’dir (1825-1897), Zekâi Dede’nin hocası Hamâmizâde İsmail Dede Efendi’dir (1778- 1846), Hammâmizâde’nin hocası Uncuzâde Mehmed Emin Efendi’dir. Uncu Emin Efendi’nin de hocası III. Selim’in de tambur hocası olan Tanburi İsak’tır (1744- 1814)”
Hekimliği bırakmadı
Yavaşca’nın müziğe olan ilgisi, eğitimine pürüz olmadı. 1945’te İstanbul Erkek Lisesi’nden birincilikle mezun olan Yavaşca İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne girdi ve buradan da 1951’de mezun oldu. Müziğe olan tutkusu, profesyonel bir mesleğe dönüşse de hekimliği asla bırakmadı. Bayan doğum uzmanı olan Yavaşca, 1990 yılına kadar yöneticilik de dahil olmak üzere mesleğini icra etti. Yavaşca, gönül verdiği bu iki mesleği “40 sene hekimliğin gereğini yapmışımdır. Musiki ile de dinlenmişimdir” kelamlarıyla anlatır.
Yavaşca’nın tıp alanındaki akademik mesleğini müzik alanındaki akademik çalışmaları izledi. 1975’te Türk müziği alanında eğitim veren birinci konservatuvar olan, çabucak sonrasında İstanbul Teknik Üniversitesi’ne bağlanan Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı’nın kurucuları içinde yer aldı. senelerca üniversitede nazaranv yaptı, bir hayli öğrenci yetiştirdi. Hekimlik hayatı ve müzik o kadar birlikte yürüyordu ki konservatuvarın birinci kuruluş toplantıları muayenehanesinde yapılmıştı. bir epeyce müzik erbabı buraya gelir giderdi. Bestekâr Mustafa Nafiz Irmak, hicaz makamındaki “Kanaryam Hoş Kuşum” müziğini, Yavaşca’nın muayenehanesindeki meşhur kanaryalardan ilhamla yazıp bestelemişti.
Yüzlerce beste yaptı
Yavaşca, ortalarında “Artık Bu Solan Bahçede Bülbüllere Yer Yok”, “Ağlar Gezerim Sâhili”, “Geçmesin Günümüz Sevgilim Yasla”, “Kimseyi bu biçimde Perişan Etme Allah’ım” üzere yapıtların de bulunduğu 600’den çok besteye imza attı. Bu besteler içinde güftesi de kendisine ilişkin onlarca eser var. “Boğaziçi Şen Gönüller Yatağı”, “Sarı Mimozamsın Sen Benim”, “Rûhum Şu Gelen Yılda Bile Mâziyi Andı”, güftesi Yavaşca’ya ilişkin müziklerden sadece birkaçıdır…
Konutu müze olarak açılacak
Yavaşca’nın vefatı memleketi Kilis’te de büyük hüzne yol açtı. Yavaşca’nın ismi Kilis’te bir kültür merkezi ve bir parka verilmiş, parkta bir de heykeli yapılmıştı. Doğduğu büyüdüğü meskeni Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağışlayan Alaeddin Yavaşca’nın ismine müze yapıldı. Müzenin kısa müddet daha sonra hizmete açılması planlanıyor. Vilayet Kültür ve Turizm Müdürü Cuma Özdemir, Yavaşca’nın ömrünü kaybetmesinin hüznünü yaşadıklarını tabir ederek, “Alaeddin Yavaşca, Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Müziği mükafatına layık gdolayılen bir kişidir. Kendisi bıraktığı yapıtlarla, yetiştirdiği öğrenciler ile daima insanımızın hafızasında kalacaktır. İçinde bulunduğumuz onarımı tamamlanan mesken, Alaeddin Yavaşca’nın doğup büyüdüğü, okuduğu, büyüdüğü mesken, bakanımızın talimatıyla meskenin onarımı tamamlandı. 15 güne kadar da açılışını yapacağız” dedi.
Mirasını bağışladı
Sesiyle 72, besteleriyle 70 yıldır bizlerle olan Yavaşca, hayat sahnesinden çekilse de müzikleriyle sürekli bizimle kalmaya devam edecek. Yapıtlarının telif haklarını da içeren mirası ise Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı aracılığı ile gençlerin geleceğini aydınlatacak. Türk müziğinin bu büyük ustasını, yıllar evvel mezar taşına yazılmasını vasiyet ettiği dizelerle uğurlayalım: “Akıbet göçtü Yavaşca âlem-i mânâya / Ruhunu teslim eyledi ol ulu Mevla’ya.”
Kanaryalar dostu ve ilham kaynağıydı
Yavaşca’nın en büyük tutkularından biri olan, muayenehanesinde bestelere ilham veren kanaryaları… Yavaşca’nın tabiatla iç içe olduğu Kırklareli’ndeki çiftliğinin öyküsünde de başrol bir bülbülündür. Bir yürüyüş sırasında bülbülün sesinden epey etkilenen Yavaşca, ıslıkla yaptığı melodiye bülbülün tıpkı biçimde karşılık vermesi üzerine burada kalmaya karar verdiğini anlatır.
Siyasilerden taziye iletisi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın vefatı ötürüsıyla eşi Ayten Yavaşca ile telefonda görüşerek taziyelerini iletti. Erdoğan, toplumsal medya paylaşımda ise şu sözlere yer verdi: “Türk müziğinin duayen ismi, musiki sanatkarı ve bestekâr Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca Beyefendi’ye Allah’tan rahmet niyaz ediyor, ailesine, tüm sevenlerine ve sanat topluluğumuza başsağlığı diliyorum.” CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da, paylaşımında “Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’nın vefatından dolayı büyük keder duydum. Yavaşça’ya Allah’tan rahmet; ailesine, sevenlerine ve sanat topluluğuna başsağlığı diliyorum” sözlerini kullandı. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ise bildirisinde, Yavaşca için “Türk sanat müziğinin duayen bir ismini daha kaybetmenin derin kederiyle Devlet Sanatkarımız Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca’ya Allah’tan rahmet; ailesine ve tüm sanat topluluğumuza başsağlığı diliyorum” dedi. MHP önderi Devlet Bahçeli de toplumsal medyadan “Merhum Yavaşca, sade ömrüyle, tevazuyu elden bırakmayan kişiselyet vasfıyla, bununla birlikte ulusal ve manevi pahalarla samimiyet ölçeğinde bütünleşen kalbi hasletiyle hayran kitlesini ve hürmet çemberini devamlı genişletmiştir” bildirisini yayımladı.