‘Hattı müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır’
Yüzbaşı İstanbullu Saim Beyefendi, Türk savunmasının sağ kanadındaki 5. Kafkas tümeninin 13. Alayının 1. Taburu’nda bölük kumandanıydı. 24 Ağustos’ta şehit oldu. Asker geleneğine bakılırsa, kanlı üniformasıyla gömüldü.
Arkadaşları şehidin özel eşyalarını bir torbaya koyup, Amasya’daki ailesine yollamak için hazırlanırken, cebinden bir mektup çıktı. Eşi şu biçimde yazmıştı:
“Günlerden beri Kurban Bayramı hazırlığı ortasındayım. Çocukların dikişlerini diktim. Ama bu nasıl bayram? Çocuklar soruyor, babamız ne vakit gelecek? Onunla ne vakit bayram yapacağız diyorlar…”
Gece Türk birliklerinin uğraşları hiç bir olumlu sonuç vermedi. 25 Ağustos gününe gelindiğinde Haymana bölgesinde Mangal Dağı kaybedilmiş, Polatlı batısında hâkim doruklar düşman eline geçmeye başlamıştı.
Öte yandan, Mangal Dağı’na komşu durumda bulunan Türbe Tepe’de göğüs göğse boğuşmalar yaşanıyordu. Bu zirve Mangal Dağı’ndan daha sonra savunmanın devamı için fazlaca değerliydi. Mevziiler tekraren el değiştirdi. Süngü savaşları uzadıkça uzuyor, bölüklerin asker sayısı yarıya iniyordu.
Hilal savunması
Yunan ordusu cephe genelinde taarruz ediyordu. Lakin bütünleşik bir taarruz değildi bu. Düşman taarruzu birbirinden başka kümeler halinde yapıyor, atak cephesinin hiçbirinde kesin sonuç alacak bir yük merkezi görülmüyordu.
Yarım ay biçiminde yerleşmiş olan Türk savunmasının gerilerinde ise ihtiyat kuvvetleri bulunuyordu. bu biçimdece, gereken yere hızla yedek kuvvet kaydırılıyordu. Türk tarafı Yunan ordusunun ne yapacağını gerçek kestirim ediyor, vaktinde önlem almakta gecikmiyordu.
General Stratigos: “Aslında kelam konusu olan kademe kademe mevziler değil, fazlaca derin bütün bir müstahkem bölgeydi. Yunan ordusu Sakarya oltasını yutmuş, Sangarios çıkmazına girmişti. çabucak hemen farkında değillerdi…
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, komuta kademesiyle Duatepe’de savaşı yönetirken.
Başkomutan’dan tarihe geçen buyruk
26 Ağustos cephenin en buhranlı günlerindendi.
Çarpışmalar sonunda, sol kanatta bulunan Türk birlikleri geri çekilmek zorunda kaldı. Geri çekilme, öteki birliklerin de geriye alınarak bir daha düzenlenmesini gerektirmiş, cephe boyunca tehlikeli bir durum doğmuştu.
Mustafa Kemal Paşa, 3. Küme Komutanlık Karargâhının bulunduğu Haymana-Soğluca köyüne gidip durumu yakından görmüştü. Yusuf İzzet Paşa, bir orta uygun bir lisanla sordu:
-bu biçimde çekile çekile nereye kadar gideriz, paşam?
Başkomutanın zihninde uzun vakittir tasarladığı bir savunma stratejisi vardı. Aslında, savaşın birinci günü Mangal Dağı’nda yaşananlardan daha sonra, bunun üzerinde daha da epey düşündü. O acı hadiseden, şaheser bir ders çıkarabilecek dahi bir kumandandı o. İşte, askerlik kuramını kökünden sarsan o tarihi buyruğu bu biçimde dikte etti.
“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır o satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz. Onun için küçük, büyük her birlik, birinci durabildiği noktada bir daha düşmana cephe kurup savaşa devam eder. Yanındaki birliğin çekilmeye mecbur olduğunu bakılırsan birlikler ona tabi olamaz. Bulunduğu mevziide sonuna kadar dayanmaya ve karşı koymaya mecburdur.”
Yunan askerleri Sivrihisar’da. (14 Ağustos 1921)
Yunanlar zaferden emindi
Gün doğumuyla birlikte Yunan ordusu bütün cephede taarruza başladı. Bütün birliklere mevzilerini son nefeslerine kadar tutmaları emredilmişti.
Başkomutan Haymana’ya gidip, vaziyeti yerinde tetkik ederek buyruklarını verdikten daha sonra, Ulusal Savunma Bakanı’na yeni bir telgraf yolladı:
“Yazdığım son şifremin içeriğini uygulama için bugün öğlenden daha sonra yeni bir talimatımı beklemenizi rica ederim.”
Durum değişme eğilimi gösteriyordu.
Türk ordusu adım adım savunma yapmaya başlamıştı…
Sonuçta cephe yarılmamış, yeni bir taarruz için de savunma sistemi alınmıştı.
Öte yandan, Yunan Harbiye Bakanı Teodokis, zaferden o denli emindi ki, kendisiyle görüşmek isteyen İngiliz askeri temsilcisine 5 Eylül’de Ankara’da randevu veriyordu.
Matbaa makineleri ve değerli evrakların Kurman yolu üzerinden Kayseri’ye taşınması. (10 Ağustos 1921)
Meclis Kayseri’ye taşınabilir
27 Ağustos 1921’de Cephedeki buhranlı gelişmelerin kararında, gece yarısında başkomutan ulusal savunma bakanına bir telgraf yolladı:
“Meydan savaşının Ankara’ya dek uzaması mümkünlüğü belirmiştir. Meclisin Keskin ve daha sonra Kayseri’ye taşınması gerekebilir”
Bu bahis Meclis’te hararetli bir biçimde tartışılmıştı. Milletvekillerinden Durak Bey’in kürsüye çıkıp, “Düşman buraya geldiğinde bizi elimizde silahla kendisini bekler bulmalı” demesi zabıtlara geçmişti.
Fakat, ordunun oynak savunma prensiplerini ve askerliğin gereklerini yerine getirebilmesi için Meclis’in inançta olması gerekiyordu. Askerlerin başının rahat olması buna bağlıydı. esasen Ankara’da memurlar ve bir epeyce aile Kayseri istikametinde fazlacatan yola koyulmuştu.
‘Ne delice kahramanlık!’
Batı Cephesi buyruğunda yalnızca 2 uçak vardı. Kahraman tayyareciler, canla başla iş görüyor, kumandanlara bedelli keşif ayrıntıları topluyordu.
Aslında Türk kartallarının uçması bir mucizeydi. Kanatları, emayit yerine patates püresi ve sığır ayaklarının kaynatılmasıyla elde edilen materyal ile kaplanıyor, öbür uçakların modüllerini birbirine uydurarak, sonunda uçabilir hale getiriliyordu. Fransız diplomat Franklin Bouillon savaştan evvel cepheyi gezerken, motoru bir uçaktan alınmış, kanatları öteki tipte bir uçaktan aktarılmış, bez kanatları patates püresiyle emayelenmiş garip görünüşlü tayyareyi görür görmez, “ Ne delice Kahramanlık! olağan olarak kazanırsınız” demişti.
Nitekim de o tayyarelere binmek bile büyük bir cüretti. Cüret ise Çılgın Türklerde mevcuttu.
YARIN: Yunan birlikleri savaş gücünü giderek yitiriyordu
Yüzbaşı İstanbullu Saim Beyefendi, Türk savunmasının sağ kanadındaki 5. Kafkas tümeninin 13. Alayının 1. Taburu’nda bölük kumandanıydı. 24 Ağustos’ta şehit oldu. Asker geleneğine bakılırsa, kanlı üniformasıyla gömüldü.
Arkadaşları şehidin özel eşyalarını bir torbaya koyup, Amasya’daki ailesine yollamak için hazırlanırken, cebinden bir mektup çıktı. Eşi şu biçimde yazmıştı:
“Günlerden beri Kurban Bayramı hazırlığı ortasındayım. Çocukların dikişlerini diktim. Ama bu nasıl bayram? Çocuklar soruyor, babamız ne vakit gelecek? Onunla ne vakit bayram yapacağız diyorlar…”
Gece Türk birliklerinin uğraşları hiç bir olumlu sonuç vermedi. 25 Ağustos gününe gelindiğinde Haymana bölgesinde Mangal Dağı kaybedilmiş, Polatlı batısında hâkim doruklar düşman eline geçmeye başlamıştı.
Öte yandan, Mangal Dağı’na komşu durumda bulunan Türbe Tepe’de göğüs göğse boğuşmalar yaşanıyordu. Bu zirve Mangal Dağı’ndan daha sonra savunmanın devamı için fazlaca değerliydi. Mevziiler tekraren el değiştirdi. Süngü savaşları uzadıkça uzuyor, bölüklerin asker sayısı yarıya iniyordu.
Hilal savunması
Yunan ordusu cephe genelinde taarruz ediyordu. Lakin bütünleşik bir taarruz değildi bu. Düşman taarruzu birbirinden başka kümeler halinde yapıyor, atak cephesinin hiçbirinde kesin sonuç alacak bir yük merkezi görülmüyordu.
Yarım ay biçiminde yerleşmiş olan Türk savunmasının gerilerinde ise ihtiyat kuvvetleri bulunuyordu. bu biçimdece, gereken yere hızla yedek kuvvet kaydırılıyordu. Türk tarafı Yunan ordusunun ne yapacağını gerçek kestirim ediyor, vaktinde önlem almakta gecikmiyordu.
General Stratigos: “Aslında kelam konusu olan kademe kademe mevziler değil, fazlaca derin bütün bir müstahkem bölgeydi. Yunan ordusu Sakarya oltasını yutmuş, Sangarios çıkmazına girmişti. çabucak hemen farkında değillerdi…
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, komuta kademesiyle Duatepe’de savaşı yönetirken.
Başkomutan’dan tarihe geçen buyruk
26 Ağustos cephenin en buhranlı günlerindendi.
Çarpışmalar sonunda, sol kanatta bulunan Türk birlikleri geri çekilmek zorunda kaldı. Geri çekilme, öteki birliklerin de geriye alınarak bir daha düzenlenmesini gerektirmiş, cephe boyunca tehlikeli bir durum doğmuştu.
Mustafa Kemal Paşa, 3. Küme Komutanlık Karargâhının bulunduğu Haymana-Soğluca köyüne gidip durumu yakından görmüştü. Yusuf İzzet Paşa, bir orta uygun bir lisanla sordu:
-bu biçimde çekile çekile nereye kadar gideriz, paşam?
Başkomutanın zihninde uzun vakittir tasarladığı bir savunma stratejisi vardı. Aslında, savaşın birinci günü Mangal Dağı’nda yaşananlardan daha sonra, bunun üzerinde daha da epey düşündü. O acı hadiseden, şaheser bir ders çıkarabilecek dahi bir kumandandı o. İşte, askerlik kuramını kökünden sarsan o tarihi buyruğu bu biçimde dikte etti.
“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır o satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz. Onun için küçük, büyük her birlik, birinci durabildiği noktada bir daha düşmana cephe kurup savaşa devam eder. Yanındaki birliğin çekilmeye mecbur olduğunu bakılırsan birlikler ona tabi olamaz. Bulunduğu mevziide sonuna kadar dayanmaya ve karşı koymaya mecburdur.”
Yunan askerleri Sivrihisar’da. (14 Ağustos 1921)
Yunanlar zaferden emindi
Gün doğumuyla birlikte Yunan ordusu bütün cephede taarruza başladı. Bütün birliklere mevzilerini son nefeslerine kadar tutmaları emredilmişti.
Başkomutan Haymana’ya gidip, vaziyeti yerinde tetkik ederek buyruklarını verdikten daha sonra, Ulusal Savunma Bakanı’na yeni bir telgraf yolladı:
“Yazdığım son şifremin içeriğini uygulama için bugün öğlenden daha sonra yeni bir talimatımı beklemenizi rica ederim.”
Durum değişme eğilimi gösteriyordu.
Türk ordusu adım adım savunma yapmaya başlamıştı…
Sonuçta cephe yarılmamış, yeni bir taarruz için de savunma sistemi alınmıştı.
Öte yandan, Yunan Harbiye Bakanı Teodokis, zaferden o denli emindi ki, kendisiyle görüşmek isteyen İngiliz askeri temsilcisine 5 Eylül’de Ankara’da randevu veriyordu.
Matbaa makineleri ve değerli evrakların Kurman yolu üzerinden Kayseri’ye taşınması. (10 Ağustos 1921)
Meclis Kayseri’ye taşınabilir
27 Ağustos 1921’de Cephedeki buhranlı gelişmelerin kararında, gece yarısında başkomutan ulusal savunma bakanına bir telgraf yolladı:
“Meydan savaşının Ankara’ya dek uzaması mümkünlüğü belirmiştir. Meclisin Keskin ve daha sonra Kayseri’ye taşınması gerekebilir”
Bu bahis Meclis’te hararetli bir biçimde tartışılmıştı. Milletvekillerinden Durak Bey’in kürsüye çıkıp, “Düşman buraya geldiğinde bizi elimizde silahla kendisini bekler bulmalı” demesi zabıtlara geçmişti.
Fakat, ordunun oynak savunma prensiplerini ve askerliğin gereklerini yerine getirebilmesi için Meclis’in inançta olması gerekiyordu. Askerlerin başının rahat olması buna bağlıydı. esasen Ankara’da memurlar ve bir epeyce aile Kayseri istikametinde fazlacatan yola koyulmuştu.
‘Ne delice kahramanlık!’
Batı Cephesi buyruğunda yalnızca 2 uçak vardı. Kahraman tayyareciler, canla başla iş görüyor, kumandanlara bedelli keşif ayrıntıları topluyordu.
Aslında Türk kartallarının uçması bir mucizeydi. Kanatları, emayit yerine patates püresi ve sığır ayaklarının kaynatılmasıyla elde edilen materyal ile kaplanıyor, öbür uçakların modüllerini birbirine uydurarak, sonunda uçabilir hale getiriliyordu. Fransız diplomat Franklin Bouillon savaştan evvel cepheyi gezerken, motoru bir uçaktan alınmış, kanatları öteki tipte bir uçaktan aktarılmış, bez kanatları patates püresiyle emayelenmiş garip görünüşlü tayyareyi görür görmez, “ Ne delice Kahramanlık! olağan olarak kazanırsınız” demişti.
Nitekim de o tayyarelere binmek bile büyük bir cüretti. Cüret ise Çılgın Türklerde mevcuttu.
YARIN: Yunan birlikleri savaş gücünü giderek yitiriyordu