KPMG: Lojistik kesimi ‘dönüşüm’ imtihanında

Bilgin

Global Mod
Global Mod
Sektörel Bakış serisinin Nakliyat ve Lojistik raporu yayımlayan KPMG Türkiye, pandemi tesiriyle geçen yıl tarihinin en berbat devrini yaşayan nakliyat ve lojistik bölümünü inceledi. Rapora bakılırsa, pandemi tesiri altında geçen 2020 yılında patlak veren konteyner krizi ve Japon ticaret gemisinin 6 gün boyunca Süveyş Kanalı’nı tıkamasıyla büyük kayıp yaşayan kesim, kara bulutları büsbütün üzerinden attı. 2021, şirketlerin “sıfır emisyonlu taşımacılık” üzere büyük amaçlara ulaşmak ismine sürdürülebilirlik konusunda önemli adımlar attığı bir yıl olarak tarihe geçecek. Tarihi rekorların kırıldığı e-ticaret hacmi başta olmak üzere artan talep ve beklentiler, bölümün en kıymetli ödevleri içinde yer alıyor.

Raporu pahalandıran KPMG Türkiye Nakliyat Bölüm Önderi Yavuz Öner, “Kıtalararası üretim modelleri ve ticari ağların aktif bir biçimde işlemesi için altyapının modernizasyonu bölüm için hiç olmadığı kadar kıymet arz ediyor. Kesimin kendini yeni iş modellerine adapte etmesi ihtiyacı ise yalnızca fiziki yatırımlarla atılabilecek bir adım değil. Örneğin limanların kapasiteleri artıyor, yanı sıra eğitimli iş gücü gereksinimi da birebir oranda yükseliyor. Pandemi daha sonrası dünyada aracı maliyetleri ile operasyonel kusurların taban düzeye çekilmesini sağlayacak beşeri ve teknolojik yatırımların hayata geçirilmesi gerekiyor. Ülkelerin, birer lojistik merkezi haline gelebilecek yatırımların yapılmasında hem mevzuat geliştirmeleri tıpkı vakitte mali teşvikler ile merkezi idarelerin dayanağı şart” dedi.

Raporda öne çıkanlar şu biçimde:

Pandemi ikliminin geride kalmasının akabinde evvel yük daha sonra da yolcu nakliyeciliği bilgileri olumlu gelmeye devam edecek. KPMG Türkiye ile İstanbul Üniversitesi Ulaştırma ve Lojistik Fakültesi’nin bir arada imza attığı Lojistik İtimat Endeksi de bu görünümü destekliyor. Ocak-Mart 2021 periyodunda, bundan evvelki yılın tıpkı periyoduna göre yüzde 12 artan endeks, ölçülmeye başladığından bu yana en yüksek artışı gösterdi. Tarihi rekorların kırıldığı e-ticaret hacmi başta olmak üzere artan talep ve beklentiler, dalın en değerli ödevleri içinde yer alıyor.

Dünya ticaret hacminde pandemi devrinde başlayan ani daralma yerini epey kuvvetli bir toparlanmaya bıraktı. Nisan 2021 datalarına göre yıllık hacim artışı ise yüzde 25,3 üzere rekor seviyede.

Global ticarette en değerli öncü göstergelerinden biri olan Baltık Kuru Yük Endeksi’nde de fazlaca kuvvetli bir toparlanma izleniyor. Salgın ve hemilk öncesi devirde 500-600 bandında seyreden endeks Haziran 2021 prestijiyle yıllık yüzde 88 artış göstermiş durumda.

2021’in birinci çeyreğinde yüzde 5,9 büyüyen bölümde yılın geneline ait beklentiler karışık. Bedel kaybeden Türk Lirası sebebiyle bilhassa ihracat tarafındaki olumlu beklentiler, nazarance azalan ithalat hacmi ile dengeleniyor. Turizm bölümüne ait belirsizlikler de yılsonu varsayımlarının ayrışmasına yol açıyor. Global ticarette tansiyon düzeyinin düşük olması ve civar ülkelerdeki çalkantıların azalması olumlu sayılabilecek ögeler olarak öne çıkıyor.

2016 yılından bu yana iktisat ortasındaki hissesini artıran kesimin 2020 yılını da yüzde 8,5 düzeyinde bir hisseyle tamamlaması bekleniyor.

Mart 2021 prestijiyle bölümün toplam nakdi kredi borcu 218 milyar TL düzeyinde. Bu hacim bundan evvelki yılın tıpkı devrinde 156 milyar TL idi. 12 aylık devirde kredi borç ölçüsü yüzde 40,1 oranında artan bölümün toplam kredi pastası ortasından aldığı hisse ise yüzde 5,7 ile zirve noktasına ulaştı.

Kesimin, tarihte birinci defa 6 milyar TL sonunu aşan tasfiye olunacak kredi (TOA) hacmi Mart 2021 prestijiyle 6,3 milyar TL. Bu hacmin 5 milyar TL’lik kısmı nakliyat dalından geliyor.

Yabancı yatırımcı ilgisi devam ediyor

Türkiye nakliyecilik kesimi, büyük potansiyeli yardımıyla yabancı yatırımcıların ilgisini çekmeye devam ediyor. 2020 yılını 525 milyon dolar yatırımla tamamlayan dal, Mayıs 2021 prestijiyle toplam 93 milyon dolar yatırım çekti. Dalın toplam ortasından aldığı hisse yüzde 5,8 düzeyinde.
İhracat nakliyeciliğinde denizyolu nakliyatı yüzde 60’lık hissesini korurken bu oran karayolu ile birleştiğinde yüzde 90’ı aşıyor. 2020’de artan demiryolu hacmine karşın demiryolu nakliyatının toplam ihracattan aldığı hisse yüzde 1’in altında… Mayıs 2021 bilgilerine bakılırsa, ithalatın yüzde 88,2’si kara, deniz ve havayolu nakliyatı ile yapılıyor.

Mayıs 2021 prestijiyle ihraç edilen malların yüzde 59,4’ü; ithal edilen malların ise yüzde 58,4’lük kısmı denizyolu ile transfer ediliyor. Türk Armatörler Birliği’nin hazırladığı Deniz Nakliyeciliği Gözden Geçirme Raporu 2020’de yer alan bilgilere göre Türkiye deniz ticaret filosu büyüklük açısından dünyada 15’inci sırada. Toplam bin 511 geminin yer aldığı filonun büyümesi ve bu alanda coğrafik avantajların kazanımlara dönüştürülmesi için finansman şartları başta olmak üzere bir epeyce alanda atılım yapılması gerekiyor.

Denizyolu ile yolcu nakliyeciliği ise salgın devrinde adeta sıfırlandı. Mart 2020-Mayıs 2021 içindeki 14 aylık süreçte tek bir kruvaziyer geminin giriş yapmadığı Türkiye’de, Haziran 2021 prestijiyle toplam hacim yalnızca 4 gemi.

Karayolu nakliyeciliği yurt içi yolcu ve yük transferinin ana ögesi olmayı sürdürüyor. Son senelerdaki büyük otoyol yatırımları yol kalitesini ve toplam kilometre uzunluğunu üst taşıyor. 2021 yılı başı prestijiyle 68 bin kilometrenin üzerinde olan karayolu envanterin yüzde 5’i otoyollardan oluşuyor.
Karayolları yük ve yolcu hacimlerinde de stabil bir artış var. Pandemi şartlarının büsbütün geride kalması ve mobilite hudutlarının büsbütün kalkması ile bu kanaldaki hacim artışlarının eski trendine girmesi bekleniyor.

Pandeminin tesiriyle geçen yıl yüzde 39’un üzerinde daralan Türkiye havayolu yük nakliyeciliği, bu yıl toparlanıyor. 2021’in birinci 6 ayında taşınan 1,3 milyon tonluk yük, bundan evvelki yılın tıpkı periyodunun yüzde 21 üzerinde yer alıyor.

Pandemi öncesi 200 milyonun üzerinde seyreden yolcu nakliyatı hacmi ise 2020 yılında yüzde 60,8 daraldı ve 81,6 milyona geriledi. Devlet Hava Limanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’nün iddialarına nazaran bu hacim, 2023 sonunda dahi yakalanamayacak durumda.

2021 yılının birinci 6 ayında toplam yolcu hacmi bundan evvelki yılın tıpkı periyoduna göre yüzde 10,2 artışla 40,2 milyon düzeyine ulaştı. Pandemi tedbirlerinin hafifçelemesi ve turizm döneminin tesiriyle bir arada hacimlerin fazlaca daha kuvvetli bir biçimde toparlanması bekleniyor. Otoritenin, 2021 sonunda beklediği toplam hacim ise 95 milyon düzeyinde.

İstanbul Havalimanı kargo üssü olacak

2021’in birinci 5 ayında Türkiye’deki havalimanlarının yük trafiği 1 milyon tonu aştı. Hava kargocular, asıl büyümeyi ise İstanbul Havalimanı’ndaki dev kargo terminalinin devreye girmesi ile sağlayacak.

Pandemiyle bir arada e-ticaret kanalında da tarihi rekorlar yaşandı. Dala yeni teşebbüsçüler de süratli giriş yaptı. e-ticarette global hacmin 2021’de yüzde 14 artışla 4,9 trilyon dolara yükseleceği kestirim ediliyor. Kesim uzmanları, Türkiye e-ticaret pazarının bu yıl yüzde 50 büyüme ile 400 milyar TL’ye yaklaşmasını bekleniyor. Süratli gelişen bu alan Türk yatırımcısının, milletlerarası alanlara yönlenmesinin de önünü açtı. Bilhassa Avrupa, Ortadoğu ve ABD pazarları lojistik şirketlerinin yatırım alanları oldu.