Su altında oksijen bitmek üzere
Gökhan Karakaş – Marmara Denizi’ni tesiri altına alan deniz salyası (müsilaj) yoğunluğu uzmanları huzursuz ediyor. Yüzeyde sarı-kahverengi renklerde görülen yapışkan kümelerin su altında yarattığı tahribat kameralara yansırken tahribatın merkezi Doğu Marmara’ya İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi bilimsel sefer düzenledi. Dört körfez ve fazlaca sayıda koya sahip bulunmasına karşın deniz hareketleri epeyce zayıf olan hassas bölgeye gitmedilk evvel tüm bilgileri hassasiyetle tarayan bilim insanları, araştırma gemisi R/V Yunus S ile hareket etti. Dekan Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar’ın liderliğinde Prof. Dr. Saadet Karakulak ve Dr. Öğretim Üyesi Uğur Uzer’in katıldığı bilimsel seferde 4 araştırma nazaranvlisi ve doktora öğrencisi bakılırsav aldı. Bilim gemisi R/V Yunus S, 1994’ten bu yana 30 deniz istasyonu içinde toplam 135 mil (250 km) yaptı. Marmara Denizi’nin kaldıramayacağı kirliliğin oluşturduğu deniz salyasının en epeyce etkilediği ekosistemlerden Prens Adaları’yla başlayan bilim insanları birinci ölçümleri Burgazada gerisinde gerçekleştirdi.
Balıklar terk ediyor
Bilim takımı, gelişmiş teknomoji eseri olan ve 2000 metreye kadar indirilebilen CTD ile 5 başlıkta (derinlik, çözünmüş oksijen, PH, sıcaklık, tuzluluk ve iletkenlik) bilgiler elde etti. Müsilaj felaketinden daha sonra en değerli datanın çözünmüş oksijen olduğunu söyleyen Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, sonuçların olağanın altında olduğunu söylemiş oldu. Prof. Dr. Okyar, tespit ettikleri tehlikeyi şu biçimde ayrıntılandırdı:
“Çözünmüş oksijen canlı hayatı için koşul. Bizim nefes almaya deniz canlılarının da çözünmüş oksijene gereksinimi var. Öncelikli gayemiz çözünmüş oksijenin tespiti. Ne yazık ki olağanın altında sonuçlar aldık. Litrede 2-3 miligram olması gereken çözünmüş oksijen daha birinci istasyonumuzun 35 metresinde yalnızca litrede 1 mg/L. 80 metrede ise bu oranın 0.8 mg/L’ye düşmesi denizde oksijenin bitmek üzere olduğunu gösterdi. Körfezin girişi Eskihisar- Yelkenkaya’da ise oranın 0.7mg/L’ye düşmesi bizleri fazlaca düşündürüyor. İnsan kaynaklı kirlilikle çaba edilmezse karşılaşacağımız sonuçları düşünmek istemiyorum. Su altı ömrü epey azalmış, besin zincirinin vazgeçilmezi zooplankton (hayvansal plankton) tükenmiş. Oksijenin azlığı ve besin ölçüsündeki düşme sebebiyle balıklar ortamı terk ediyor. Oksijenin azalmasıyla tabanda canlı organizmalar ölebilir. Ölen bu canlıların bakteriyel aktivitelerle ayrışmasıyla kritik derecelerdeki çözünmüş oksijen oranı düşer. Bu olayın ilerlemesiyle hidrojen sülfür oluşabilir.”
‘Tür çeşidi az olsa da hâlâ hayat var’
“Dalgıçlardan ve balıkçılardan sualtındaki yok oluş hakkında fikir edinmiştik” diyen Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, canlıların muhtaçlığı çözünmüş oksijenin bu kadar düşük bulunmasına karşın birtakım canlıların Marmara’da olduğunu gördüklerini söylemiş oldu. Okyar, “Yaptığımız trol ağında kırlangıç, berlam, istavrit üzere balıkları gördük. Yavru mahmuzlu köpekbalığı umutlarımızı arttırdı. Deniz kirpisi(kestanesi) çeşidinin oldukcaluğu gözümüzden kaçmadı fakat ağların gözlerini kaplayan çamur katmanı müsilaj en büyük gerçeklik. Çeşit çeşitliliğinin azlığı bizi düşündürdü ancak birkaç canlı Marmara Denizi için hayli geç olmadığını hatta tedbirlerle ekosisteme talih verilmesi gerektiğini gösterdi bize. Çabucak yeni bir atık idare sistemi geliştirmeli, Marmara Denizi’ni kirleticilerinden kurtarmalıyız. Marmara Denizi’ne kendini yenilemesi ve maviliklere kavuşması için yardım etmeliyiz. Zira bilim pes etmez ve bizler vazgeçmeyiz” dedi.
‘İleri teknoloji atık tesisi kurulmalı’
Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, 3 gün süren bilim seferinden elde edilecek sonuçların modeller üzerinde deneneceğini, geçmiş senelerla karşılaştırılacağını ve alınan örneklerin laboratuvar ortamında incelenerek ayrıntılı bir rapor halinde sunulacağını belirtti. Prof. Dr. Okyar ve Prof. Dr. Karakulak birinci bilgiler eşliğinde çözünmüş oksijeni yok eden müsilajla çaba için tavsiyelerde bulundu:
“Evsel, ziraî ve endüstriyel atıklar tespit edilmeli, derin deşarj kaldırılmalı.
İleri teknoloji arıtma tesisleri kurulmalı.
Susurluk Irmağı üzere tarım alanlarından gelen akarsuların kimyasal atıkları istikametinden takip edilmeli.
Kıyısal düzenleme yapılmalı, kıyı alanları doldurulmamalı.
Biyoçeşitliliğin güçlü olduğu alanlar sert tabana dönüşmemeli.
İnşaat alanlarından çıkan hafriyatlar denize dökülmemeli.
Her türlü gemicilik ve denizcilik (balast suları) denetlenmeli.
Yasağa karşın yapılan trol avcılığı Marmara Denizi için konuşulmamalı bile.
Sürdürülebilir ve klasik balıkçılık desteklenmeli.
Her birey iklim değişikliği için karbon salınımını ve karbon ayak izini azaltmalı.
Marmara Denizi üstündeki insan yükünü azaltmak için çöpler denize atılmamalı.
Plastik kirliliğiyle çaba faal uygulanmalı.”
‘Adriyatik’te 7 ülke başardı, biz de başarırız’
Müşahedelerini paylaşan Prof. Dr. Saadet Karakulak ise Adriyatik Denizi’nde yaşanan müsilaj kirliliğini örnek verdi:
“1800’lerden beri Adriyatik Denizi’nde müsilaj rapor edilir. Adriyatik Denizi’nin insan baskısının olduğu kıyısal alanlarda 1990’larda ağır müsilaj görüldü. 7 ülkenin ortak hareket etmesiyle denetim altına alındı. Marmara tüm sonları tek ülkeye yani bize ilişkin deniz. Lokal idareler, bakanlıklar ve üniversiteler ortak eyleme geçerek Marmara Denizi’ni kurtaracak radikal kararlar almalı. Çözünmüş oksijenin çeşit çeşitliliğini nasıl etkilediğini gördük. Körfez girişinden itibaren aralıkla yüzeyde kendisini gösteren müsilaj tabana çökerek canlı hayatını tehdit ederek biyoçeşitliliği yok ediyor.”
Alıntıdır.
Gökhan Karakaş – Marmara Denizi’ni tesiri altına alan deniz salyası (müsilaj) yoğunluğu uzmanları huzursuz ediyor. Yüzeyde sarı-kahverengi renklerde görülen yapışkan kümelerin su altında yarattığı tahribat kameralara yansırken tahribatın merkezi Doğu Marmara’ya İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi bilimsel sefer düzenledi. Dört körfez ve fazlaca sayıda koya sahip bulunmasına karşın deniz hareketleri epeyce zayıf olan hassas bölgeye gitmedilk evvel tüm bilgileri hassasiyetle tarayan bilim insanları, araştırma gemisi R/V Yunus S ile hareket etti. Dekan Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar’ın liderliğinde Prof. Dr. Saadet Karakulak ve Dr. Öğretim Üyesi Uğur Uzer’in katıldığı bilimsel seferde 4 araştırma nazaranvlisi ve doktora öğrencisi bakılırsav aldı. Bilim gemisi R/V Yunus S, 1994’ten bu yana 30 deniz istasyonu içinde toplam 135 mil (250 km) yaptı. Marmara Denizi’nin kaldıramayacağı kirliliğin oluşturduğu deniz salyasının en epeyce etkilediği ekosistemlerden Prens Adaları’yla başlayan bilim insanları birinci ölçümleri Burgazada gerisinde gerçekleştirdi.
Balıklar terk ediyor
Bilim takımı, gelişmiş teknomoji eseri olan ve 2000 metreye kadar indirilebilen CTD ile 5 başlıkta (derinlik, çözünmüş oksijen, PH, sıcaklık, tuzluluk ve iletkenlik) bilgiler elde etti. Müsilaj felaketinden daha sonra en değerli datanın çözünmüş oksijen olduğunu söyleyen Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, sonuçların olağanın altında olduğunu söylemiş oldu. Prof. Dr. Okyar, tespit ettikleri tehlikeyi şu biçimde ayrıntılandırdı:
“Çözünmüş oksijen canlı hayatı için koşul. Bizim nefes almaya deniz canlılarının da çözünmüş oksijene gereksinimi var. Öncelikli gayemiz çözünmüş oksijenin tespiti. Ne yazık ki olağanın altında sonuçlar aldık. Litrede 2-3 miligram olması gereken çözünmüş oksijen daha birinci istasyonumuzun 35 metresinde yalnızca litrede 1 mg/L. 80 metrede ise bu oranın 0.8 mg/L’ye düşmesi denizde oksijenin bitmek üzere olduğunu gösterdi. Körfezin girişi Eskihisar- Yelkenkaya’da ise oranın 0.7mg/L’ye düşmesi bizleri fazlaca düşündürüyor. İnsan kaynaklı kirlilikle çaba edilmezse karşılaşacağımız sonuçları düşünmek istemiyorum. Su altı ömrü epey azalmış, besin zincirinin vazgeçilmezi zooplankton (hayvansal plankton) tükenmiş. Oksijenin azlığı ve besin ölçüsündeki düşme sebebiyle balıklar ortamı terk ediyor. Oksijenin azalmasıyla tabanda canlı organizmalar ölebilir. Ölen bu canlıların bakteriyel aktivitelerle ayrışmasıyla kritik derecelerdeki çözünmüş oksijen oranı düşer. Bu olayın ilerlemesiyle hidrojen sülfür oluşabilir.”
‘Tür çeşidi az olsa da hâlâ hayat var’
“Dalgıçlardan ve balıkçılardan sualtındaki yok oluş hakkında fikir edinmiştik” diyen Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, canlıların muhtaçlığı çözünmüş oksijenin bu kadar düşük bulunmasına karşın birtakım canlıların Marmara’da olduğunu gördüklerini söylemiş oldu. Okyar, “Yaptığımız trol ağında kırlangıç, berlam, istavrit üzere balıkları gördük. Yavru mahmuzlu köpekbalığı umutlarımızı arttırdı. Deniz kirpisi(kestanesi) çeşidinin oldukcaluğu gözümüzden kaçmadı fakat ağların gözlerini kaplayan çamur katmanı müsilaj en büyük gerçeklik. Çeşit çeşitliliğinin azlığı bizi düşündürdü ancak birkaç canlı Marmara Denizi için hayli geç olmadığını hatta tedbirlerle ekosisteme talih verilmesi gerektiğini gösterdi bize. Çabucak yeni bir atık idare sistemi geliştirmeli, Marmara Denizi’ni kirleticilerinden kurtarmalıyız. Marmara Denizi’ne kendini yenilemesi ve maviliklere kavuşması için yardım etmeliyiz. Zira bilim pes etmez ve bizler vazgeçmeyiz” dedi.
‘İleri teknoloji atık tesisi kurulmalı’
Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, 3 gün süren bilim seferinden elde edilecek sonuçların modeller üzerinde deneneceğini, geçmiş senelerla karşılaştırılacağını ve alınan örneklerin laboratuvar ortamında incelenerek ayrıntılı bir rapor halinde sunulacağını belirtti. Prof. Dr. Okyar ve Prof. Dr. Karakulak birinci bilgiler eşliğinde çözünmüş oksijeni yok eden müsilajla çaba için tavsiyelerde bulundu:
“Evsel, ziraî ve endüstriyel atıklar tespit edilmeli, derin deşarj kaldırılmalı.
İleri teknoloji arıtma tesisleri kurulmalı.
Susurluk Irmağı üzere tarım alanlarından gelen akarsuların kimyasal atıkları istikametinden takip edilmeli.
Kıyısal düzenleme yapılmalı, kıyı alanları doldurulmamalı.
Biyoçeşitliliğin güçlü olduğu alanlar sert tabana dönüşmemeli.
İnşaat alanlarından çıkan hafriyatlar denize dökülmemeli.
Her türlü gemicilik ve denizcilik (balast suları) denetlenmeli.
Yasağa karşın yapılan trol avcılığı Marmara Denizi için konuşulmamalı bile.
Sürdürülebilir ve klasik balıkçılık desteklenmeli.
Her birey iklim değişikliği için karbon salınımını ve karbon ayak izini azaltmalı.
Marmara Denizi üstündeki insan yükünü azaltmak için çöpler denize atılmamalı.
Plastik kirliliğiyle çaba faal uygulanmalı.”
‘Adriyatik’te 7 ülke başardı, biz de başarırız’
Müşahedelerini paylaşan Prof. Dr. Saadet Karakulak ise Adriyatik Denizi’nde yaşanan müsilaj kirliliğini örnek verdi:
“1800’lerden beri Adriyatik Denizi’nde müsilaj rapor edilir. Adriyatik Denizi’nin insan baskısının olduğu kıyısal alanlarda 1990’larda ağır müsilaj görüldü. 7 ülkenin ortak hareket etmesiyle denetim altına alındı. Marmara tüm sonları tek ülkeye yani bize ilişkin deniz. Lokal idareler, bakanlıklar ve üniversiteler ortak eyleme geçerek Marmara Denizi’ni kurtaracak radikal kararlar almalı. Çözünmüş oksijenin çeşit çeşitliliğini nasıl etkilediğini gördük. Körfez girişinden itibaren aralıkla yüzeyde kendisini gösteren müsilaj tabana çökerek canlı hayatını tehdit ederek biyoçeşitliliği yok ediyor.”
Alıntıdır.