Türkçe diplomatik misyonda revaçta
Aydın Hasan – Ankara, 1920’den itibaren her periyodunda renkli bir diplomatik misyona, kimileri Türkçe de bilen kuvvetli büyükelçilere mesken sahipliği yaptı. Daha yeni Türk devletinin kurulmadığı, Kurtuluş Savaşı’nın sürdüğü günlerde bile Ankara’da, Sovyetler Birliği ve Afganistan büyükelçileri resmen nazaranv yapıyordu. Birinci Sovyet Büyükelçi, 15 Aralık 1920’de Ankara’da misyona başlayan ve Gürcü kökenli Bolşevik başkanlardan biri olan Budu Medivani idi. Medivani, bir periyot Stalin ve Troçki ile yakın çalışmış bir isimdi.
Yeni Beyoğlu istenmedi
1923’te Türkiye Cumhuriyeti kurulunca vakit ortasında büyükelçilikler de, İstanbul’dan Ankara’ya taşındı. Ankara’da birinci büyükelçilikler yüklü olarak Atatürk Bulvarı üzerinde Kızılay’dan Çankaya’ya uzanan sınır üzerinde kuruldu. Atatürk Bulvarı’nın Kızılay’dan Çankaya Köşkü istikametinde sağ kısmında uzanan büyükelçilik binaları sınırının karşısında ise hiçbir büyükelçilik yoktur. Pekala bu niye bu biçimde? Zira Ankara’da bir Beyoğlu muhiti oluşsun istenmedi. Yalnız yabancıların olduğu bir muhitin oluşumu, kentleşme siyaseti ortasında önlendi.
Ankara Sanayi Odası’nın başşehir iş dünyası ile Ankara’daki yabancı misyon temsilcilerini bir ortaya getirmeyi amaçlayan ASO Büyükelçiler Resepsiyonu, Etnoğrafya Müzesi’nde düzenlendi. ASO Lideri Nurettin Özdebir’in konut sahipliğinde gerçekleşen resepsiyona Dışişleri Bakan Yardımcısı ve AB Lideri Faruk Kaymakcı, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Dr. Çetin Ali Dönmez, Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Nurettin Nebati’nin yanı sıra siyasi parti yöneticileri katıldı. Resepsiyonun başlangıcında Macaristan’ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis ile Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Çetin Ali Dönmez’in, müzenin bahçesinde koyu bir sohbete girmiş olmaları dikkatimi çekti. Sohbet Türkçe olarak yapılıyordu zira Matis, Ankara’da Türkçeyi düzgün bilen ve konuşmayı yeğleyen büyükelçilerden biri.
Matis, Twitter’da da Türkçe paylaşımlarıyla dikkat çekiyor. Matis, Türkiye’ye birinci kere 2005’te bakılırsavli olarak geldi. Bu devrinde Türkçe öğrenmeye karar verdi. Ülkesine dönüşünde Türkiye üzerine uzmanlaştı ve Türkiye Cumhuriyeti Diplomasi Tarihi başlıklı bir tezi kaleme aldı. 2010’da Macaristan’ın Ankara Büyükelçiliği’ne Eğitim ve Kültür Ataşesi olarak atandı. 2019’da ise, Ankara’ya ülkesinin büyükelçisi olarak gorevlendirildi.
‘Trabzonluyum’ diyor
Matis, aksanını mizahi bir lisanla anlatarak, “Çok fazla olmasa da Türkçenin benim ana dilim olmadığını beşerler anlayabiliyor. Bu niçinle şakalaşarak Trabzonlu olduğumu söylüyorum karşı taraf da ‘tamam anladım’ diyor. Bu Trabzonlular için epey güzel bir şey olmayabilir lakin benim için Trabzon hoş bir sığınak oldu” diyor. Matis’in Türkiye’de tuttuğu kadro ise Gençlerbirliği.
Çocukluğu Çankaya’da geçti
Türkçe’yi uygun bilen büyükelçilerden biri de Polonya’nın bundan evvelki Ankara Büyükelçisi Jakub Radomir Kumoch idi. Kumoch, bununla birlikte Türkolog idi. Kumoch, nazaranvinin son günlerinde, “Bir Türkolog için mesleğinin tepesi Türkiye’de büyükelçi olmaktır” demişti.
Fransa’nın Ankara Büyükelçisi Herve Magro, Haziran’da 2020’de büyükelçi olarak atandı. 30 Aralık 1960 Ankara doğumlu olan Magro’nun çocukluğu ve birinci gençlik yılları başkentte geçti. Magro, 1988-1991 içinde Ankara’da üçüncü ve ikinci katip olarak bakılırsav yaptı. 2009-2013 içinde Fransa’nın İstanbul Başkonsolosuydu. Türkçeyi hayli uygun bilen Magro, çocukluğunu şu biçimde anlatacaktı:
“Çocukluğumun değerli yıllarını Ankara’da geçirdim. Burada doğdum ancak hayli az kaldım doğduktan daha sonra. Babam bir daha buraya atanınca, tekrar döndük ve 7 yaşından 13-14 yaşıma kadar burada kaldım. ömrümün en hoş senelerından birkaçını burada geçirdim. Ankara’nın her yerinde, sokaklarında anılarım var. Çankaya’da oturuyorduk. Arkadaşlarımla topumuzu alır boş alana masraf ve oynardık. Fransız okuluna giderdim ve bizim okulda Türkçe dersi yoktu. Dışarıda fazlaca vakit geçirirdim, epeyce oynardım Türk arkadaşlarımla ve bu biçimde bu biçimde öğrendim Türkçeyi… Ancak onun da öyküsü enteresan: Güya bir gün birden teğe konuşmaya başladım. Karşımdaki arkadaşım bana ‘Ya bak artık Türkçe konuşuyorsun’ dedi. Yani, güya birden teğe makine dönmeye başladı ve konuşmaya başladım üzere oldu. en çok hatırladığım arkadaşlarımın yaptığı Fenerbahçe-Galatasaray kavgasıydı.”
Kursa giderek öğrendi
Başkaları kadar olmasa da Türkçe bilen bir diğer büyükelçi ise Birleşik Krallık Türkiye Büyükelçisi Sir Dominick Chilcott. Büyükelçi, Türkçeyi genç bir diplomat iken 1980’li senelerda İngiltere’nin Ankara Büyükelçiliği’nde nazaranve başlamadan evvel aldığı kurs ile öğrenmiş. Atandıktan daha sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a itimat mektubunu takdim etmesini anlatan Chilcott, “Cumhurbaşkanı ile sohbet ettik ve Türkçe konuştuk. Benim için epey eğlenceliydi ve hem de itiraf etmeliyim ki gurur duydum” diye konuşmuştu.
Alışa alışa Cimbom’lu oldu
Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekulı, Kazakistan’ın 1991’de bağımsızlığını kazanmasından daha sonra Türkiye’ye gelerek TÖMER’de Türkçe öğrendi. Saparbekulı, gençlik yıllarını anlatırken, “1992 yılı. O devirler Galatasaray’ın parlak olduğu devirlerden bir tanesiydi. Oda arkadaşım maçtan döndüğünde heyecanlı, sevinçli biçimde ‘Çak Cimbom’ diyordu. Ben de bu biçimde bir sefer Cimbom’un ne olduğunu bilmiyorum. Arkadaşı kırmamak için ben de ‘Cimbom’ diyordum. Alışa alışa Cimbomlu olduk” diyecekti.
Kraliçe’nin resepsiyonunda 10 numaralı Beşiktaşlı…
Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı Türkiye Büyükelçisi Richard Moore, 4 Şubat 2014’te devrin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e itimat mektubunu sunduktan daha sonra şu açıklamada bulunacaktı:
“Birleşik Krallık Büyükelçisi sıfatıyla Türkiye’ye dönmüş olmaktan epeyce memnunum. Burada çalıştığım 1990’lı yılların başından beri inanılmaz bir siyasi ve ekonomik dönüşüm geçirmiş olan Türkiye’yi bir daha tanımayı büyük bir heyecanla bekliyorum.”
Büyük Britanya Kraliçesi 2. Elizabeth’in doğum günü niçiniyle 5 Temmuz 2017’de İngiltere’nin Ankara Büyükelçiliği’nde bir resepsiyon verildi. İngiltere’nin Ankara Büyükelçisi Richard Moore, protokol konuşmalarından daha sonra resepsiyona gömleğinin üzerine isminin yazılı olduğu 10 numaralı Beşiktaş forması giyerek devam etti. Diplomatik mesleğinin birinci senelerında da Türkiye’de misyon yapmış olan Moore, fanatik bir Beşiktaş taraftarıydı. Beşiktaş ile ilgili Twitter hesabı üzerinden iletileri bulunan büyükelçi, güzel Türkçe biliyordu. Richard Moore, 2020 yılında İngiliz dış istihbarat servisi MI6’nın yeni lideri olarak atandı.
Fransa’nın 2007-2010 içinde nazaranv yapan eski Ankara Büyükelçisi Bernar Emie, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafınca Fransız dış istihbarat ünitesi DGSE’nin başına 2017 yılında getirildi.
Aydın Hasan – Ankara, 1920’den itibaren her periyodunda renkli bir diplomatik misyona, kimileri Türkçe de bilen kuvvetli büyükelçilere mesken sahipliği yaptı. Daha yeni Türk devletinin kurulmadığı, Kurtuluş Savaşı’nın sürdüğü günlerde bile Ankara’da, Sovyetler Birliği ve Afganistan büyükelçileri resmen nazaranv yapıyordu. Birinci Sovyet Büyükelçi, 15 Aralık 1920’de Ankara’da misyona başlayan ve Gürcü kökenli Bolşevik başkanlardan biri olan Budu Medivani idi. Medivani, bir periyot Stalin ve Troçki ile yakın çalışmış bir isimdi.
Yeni Beyoğlu istenmedi
1923’te Türkiye Cumhuriyeti kurulunca vakit ortasında büyükelçilikler de, İstanbul’dan Ankara’ya taşındı. Ankara’da birinci büyükelçilikler yüklü olarak Atatürk Bulvarı üzerinde Kızılay’dan Çankaya’ya uzanan sınır üzerinde kuruldu. Atatürk Bulvarı’nın Kızılay’dan Çankaya Köşkü istikametinde sağ kısmında uzanan büyükelçilik binaları sınırının karşısında ise hiçbir büyükelçilik yoktur. Pekala bu niye bu biçimde? Zira Ankara’da bir Beyoğlu muhiti oluşsun istenmedi. Yalnız yabancıların olduğu bir muhitin oluşumu, kentleşme siyaseti ortasında önlendi.
Ankara Sanayi Odası’nın başşehir iş dünyası ile Ankara’daki yabancı misyon temsilcilerini bir ortaya getirmeyi amaçlayan ASO Büyükelçiler Resepsiyonu, Etnoğrafya Müzesi’nde düzenlendi. ASO Lideri Nurettin Özdebir’in konut sahipliğinde gerçekleşen resepsiyona Dışişleri Bakan Yardımcısı ve AB Lideri Faruk Kaymakcı, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Dr. Çetin Ali Dönmez, Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Nurettin Nebati’nin yanı sıra siyasi parti yöneticileri katıldı. Resepsiyonun başlangıcında Macaristan’ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis ile Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Çetin Ali Dönmez’in, müzenin bahçesinde koyu bir sohbete girmiş olmaları dikkatimi çekti. Sohbet Türkçe olarak yapılıyordu zira Matis, Ankara’da Türkçeyi düzgün bilen ve konuşmayı yeğleyen büyükelçilerden biri.
Matis, Twitter’da da Türkçe paylaşımlarıyla dikkat çekiyor. Matis, Türkiye’ye birinci kere 2005’te bakılırsavli olarak geldi. Bu devrinde Türkçe öğrenmeye karar verdi. Ülkesine dönüşünde Türkiye üzerine uzmanlaştı ve Türkiye Cumhuriyeti Diplomasi Tarihi başlıklı bir tezi kaleme aldı. 2010’da Macaristan’ın Ankara Büyükelçiliği’ne Eğitim ve Kültür Ataşesi olarak atandı. 2019’da ise, Ankara’ya ülkesinin büyükelçisi olarak gorevlendirildi.
‘Trabzonluyum’ diyor
Matis, aksanını mizahi bir lisanla anlatarak, “Çok fazla olmasa da Türkçenin benim ana dilim olmadığını beşerler anlayabiliyor. Bu niçinle şakalaşarak Trabzonlu olduğumu söylüyorum karşı taraf da ‘tamam anladım’ diyor. Bu Trabzonlular için epey güzel bir şey olmayabilir lakin benim için Trabzon hoş bir sığınak oldu” diyor. Matis’in Türkiye’de tuttuğu kadro ise Gençlerbirliği.
Çocukluğu Çankaya’da geçti
Türkçe’yi uygun bilen büyükelçilerden biri de Polonya’nın bundan evvelki Ankara Büyükelçisi Jakub Radomir Kumoch idi. Kumoch, bununla birlikte Türkolog idi. Kumoch, nazaranvinin son günlerinde, “Bir Türkolog için mesleğinin tepesi Türkiye’de büyükelçi olmaktır” demişti.
Fransa’nın Ankara Büyükelçisi Herve Magro, Haziran’da 2020’de büyükelçi olarak atandı. 30 Aralık 1960 Ankara doğumlu olan Magro’nun çocukluğu ve birinci gençlik yılları başkentte geçti. Magro, 1988-1991 içinde Ankara’da üçüncü ve ikinci katip olarak bakılırsav yaptı. 2009-2013 içinde Fransa’nın İstanbul Başkonsolosuydu. Türkçeyi hayli uygun bilen Magro, çocukluğunu şu biçimde anlatacaktı:
“Çocukluğumun değerli yıllarını Ankara’da geçirdim. Burada doğdum ancak hayli az kaldım doğduktan daha sonra. Babam bir daha buraya atanınca, tekrar döndük ve 7 yaşından 13-14 yaşıma kadar burada kaldım. ömrümün en hoş senelerından birkaçını burada geçirdim. Ankara’nın her yerinde, sokaklarında anılarım var. Çankaya’da oturuyorduk. Arkadaşlarımla topumuzu alır boş alana masraf ve oynardık. Fransız okuluna giderdim ve bizim okulda Türkçe dersi yoktu. Dışarıda fazlaca vakit geçirirdim, epeyce oynardım Türk arkadaşlarımla ve bu biçimde bu biçimde öğrendim Türkçeyi… Ancak onun da öyküsü enteresan: Güya bir gün birden teğe konuşmaya başladım. Karşımdaki arkadaşım bana ‘Ya bak artık Türkçe konuşuyorsun’ dedi. Yani, güya birden teğe makine dönmeye başladı ve konuşmaya başladım üzere oldu. en çok hatırladığım arkadaşlarımın yaptığı Fenerbahçe-Galatasaray kavgasıydı.”
Kursa giderek öğrendi
Başkaları kadar olmasa da Türkçe bilen bir diğer büyükelçi ise Birleşik Krallık Türkiye Büyükelçisi Sir Dominick Chilcott. Büyükelçi, Türkçeyi genç bir diplomat iken 1980’li senelerda İngiltere’nin Ankara Büyükelçiliği’nde nazaranve başlamadan evvel aldığı kurs ile öğrenmiş. Atandıktan daha sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a itimat mektubunu takdim etmesini anlatan Chilcott, “Cumhurbaşkanı ile sohbet ettik ve Türkçe konuştuk. Benim için epey eğlenceliydi ve hem de itiraf etmeliyim ki gurur duydum” diye konuşmuştu.
Alışa alışa Cimbom’lu oldu
Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekulı, Kazakistan’ın 1991’de bağımsızlığını kazanmasından daha sonra Türkiye’ye gelerek TÖMER’de Türkçe öğrendi. Saparbekulı, gençlik yıllarını anlatırken, “1992 yılı. O devirler Galatasaray’ın parlak olduğu devirlerden bir tanesiydi. Oda arkadaşım maçtan döndüğünde heyecanlı, sevinçli biçimde ‘Çak Cimbom’ diyordu. Ben de bu biçimde bir sefer Cimbom’un ne olduğunu bilmiyorum. Arkadaşı kırmamak için ben de ‘Cimbom’ diyordum. Alışa alışa Cimbomlu olduk” diyecekti.
Kraliçe’nin resepsiyonunda 10 numaralı Beşiktaşlı…
Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı Türkiye Büyükelçisi Richard Moore, 4 Şubat 2014’te devrin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e itimat mektubunu sunduktan daha sonra şu açıklamada bulunacaktı:
“Birleşik Krallık Büyükelçisi sıfatıyla Türkiye’ye dönmüş olmaktan epeyce memnunum. Burada çalıştığım 1990’lı yılların başından beri inanılmaz bir siyasi ve ekonomik dönüşüm geçirmiş olan Türkiye’yi bir daha tanımayı büyük bir heyecanla bekliyorum.”
Büyük Britanya Kraliçesi 2. Elizabeth’in doğum günü niçiniyle 5 Temmuz 2017’de İngiltere’nin Ankara Büyükelçiliği’nde bir resepsiyon verildi. İngiltere’nin Ankara Büyükelçisi Richard Moore, protokol konuşmalarından daha sonra resepsiyona gömleğinin üzerine isminin yazılı olduğu 10 numaralı Beşiktaş forması giyerek devam etti. Diplomatik mesleğinin birinci senelerında da Türkiye’de misyon yapmış olan Moore, fanatik bir Beşiktaş taraftarıydı. Beşiktaş ile ilgili Twitter hesabı üzerinden iletileri bulunan büyükelçi, güzel Türkçe biliyordu. Richard Moore, 2020 yılında İngiliz dış istihbarat servisi MI6’nın yeni lideri olarak atandı.
Fransa’nın 2007-2010 içinde nazaranv yapan eski Ankara Büyükelçisi Bernar Emie, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafınca Fransız dış istihbarat ünitesi DGSE’nin başına 2017 yılında getirildi.