Tuz Gölü eriyor! Sessiz çığlık…
Ortadoğu coğrafyasındaki Lut Gölü’nden daha sonra dünyanın en tuzlu ikinci gölü Tuz Gölü gördüğü özel ilgiyi ziyadesiyle hak ediyor. Konya, Ankara ve Aksaray vilayetlerinde kapladığı 7 bin 500 kilometrekarelik alan ile Türkiye’nin ikinci büyük sulak alanı Tuz Gölü, ülkemizin tuz muhtaçlığının yarısından fazlasına yanıt veriyor. beraberinde Türkiye’nin en sığ gölü olan Tuz Gölü’nün derinliği yaz kış 20 cm’yi geçmezken, Anadolu’daki öteki göllerdeki tehlikelerin hepsi sulak alanı tehdit ediyor. Tuz Gölü’nün son yüzyılda yüzde 85 oranında küçüldüğü kesinleşirken en büyük tehlike su düzeyindeki önlenemeyen düşüş. İklim değişikliğinin yıkıcı tesirini çok ve plansız yeraltı suyu kullanması ürkütücü boyutlara ulaştırıyor.
Resmi olmayan sayılara göre yeraltı sularını çeken yaklaşık 200 bin kaçak ya da yasal kuyu bulunuyor. Yeraltı suları kuyularla ve derin deşarj pompalarıyla çekildiği için suları gölü besleyemediği için yaz aylarında Tuz Gölü artık büsbütün kuruyor. Ankara-Şereflikoçhisar kısmında yer alan ve dünyanın her yerinden turistleri kendine çeken turistik tesislerin önündeki su düzeyi bile epey düştü. Su çekilmesi öylesine ileri düzeye ulaştı ki Tuz Gölü Temmuz ayında 5 bin yavru flamingonun vefatıyla dünya basınında etraf felaketi yaşanan sulak alan olarak haber oldu.
BİRİNCİ DERECE SİT
Yüzde 32 tuz oranıyla denizlerden bile tuzlu olan gölün tabanındaki 30 cm kalınlığındaki tuz katmanının çıkması için de suya gereksinim var. Tüm havzasıyla ülkemizin biyolojik çeşitliliğin korunması açısından değer taşıyan ve memleketler arası kriterlere göre A sınıfı sulak alan olan Tuz Gölü, kuşların doğal hayat alanı olarak öne çıkıyor. 85 kuş tipi, 4’ü endemik 129 böcek çeşidi, 15 göğüslü çeşidi ve 38 endemik bitki tipi bulunan Tuz Gölü, 1. Derece Doğal Sit olarak tescilli. Büyük akarsularla beslenemeyen gölün en büyük kaynakları Peçenek Suyu, DSİ Konya drenaj kanalı, İnsuyu ve Uluırmak’ın suları yetersiz kalıyor. Çok buharlaşmayla kuruyan gölün etrafında suya fazlaca muhtaçlık duyan şeker pancarı, yonca ve mısır ekimi yapılıyor.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Semih Ekercin, havzada açılan binlerce kaçak kuyunun Tuz Gölü’nün sonunu hızlandırdığını vurguladı. Gölü besleyen Melendiz ve Peçeneközü sularına baraj yapılmasının da gölün beslenmesini zayıflattığına dikkat çeken Prof. Doç. Dr. Ekercin, “1987’de Tuz Gölü’nün alanı 92 bin 562 hektardı 2005’te 32 bin 552 hektara düştü. Yani son yüzyılda yüzde 85 oranında küçüldü. Uydu imajlarını daima inceleyerek sebep-sonuç bağı kurmaya çalışıyoruz” dedi.
KURTARMAK İÇİN 3 TEKLİF
Prof. Doç. Dr. Ekercin, iklim değişikliğine karşın Tuz Gölü’nün kurtulabileceğine dikkat çekerek 3 teklifini sıraladı: “Öncelikle tüm Konya Kapalı Havzası’nda sulu tarımdan vazgeçilmeli. Pancar, mısır ve ayçiçeği yerine kuru tarım eserleri tercih edilmeli. Suya daha az muhtaçlığı olan buğday, arpa, mercimek üzere tahıllar üretilmeli. Kaçak yeraltı kuyuları kapatılmalı, yeni kuyu açılmamalı ve gölü besleyen kaynaklar desteklenmeli. Bunların denetlenmesiyle göl düzeyi yükselebilir. Tüm bunların gerçekleşmesi için kamu kurumlarının kararlı biçimde kontrol yapması koşul.”
SESSİZ ÇIĞLIK
Ünlü belgeselci ve fotomuhabiri Coşkun Aral da, Tuz Gölü’ndeki bir belgeselde çektiği fotoğrafı milliyet için şu sözlerle yorumladı: “Tuz gölü milyonlarca yıldır var olan özelliklerini yanlış tarım siyasetleri ve etraf kirliliği niçiniyle kaybetmeye başladı. Uzaydan bile fark edilecek kadar küçüldü. Tuz gölünün sessiz çığlığını duyan tuzu su kadar kutsal sayan bir Mevlevi Derviş neyiyle insanlığa haykırdı..”
‘TORUNUM GÖLDEKİ SUYU HİÇ GÖREMEDİ’
Göl kenarındaki Çardak köyünde çobanlık yapan Nusrettin Akkurt, ziraî sulama için yeraltı sularının çekilmesinin yıkıcı tesirine değindi. Akkurt, “Su varken, kuş ve ömür vardı. Kamışçılık ve turizm vardı. Sulu tarım için yeraltı sularının çekilmesi tabiatımızı götürdü. 10 yıl evvel sulak olan yerlerde artık ot bile büyümüyor. 7 yaşındaki küçük torunum suyu nazaranmedi, kuraklığa doğdu.” dedi.Tuz Gölü’ndeki turizm tesisinin işletmecisi Özgür Yılmaz, “5-10 yıl evvel Çin’den Kolombiya’ya kadar her ülkeden turist gelirdi. Kuraklıkla birlikte su azalınca turistte ilgisini kesti” tespitlerinde bulundu.
‘BİR KUŞAK FLAMİNGOYU YİTİRDİK’
Tuz Gölü’nün kenarında yaşayan Tabiat Derneği gönüllüsü ve belgesel fotoğrafçısı Fahri Tunç, 5 bin yavru flamingonun vefatını belgeleyerek dünyanın dikkatini çekmişti. Tunç, “285 kuş çeşidinin yaşadığı sulak alan artık kurak alan oldu. En büyük sebebi yöreye ve toprağa uygun olmayan tarımın yapılması. Tahıl ambarı yöremizde tahıl haricinde mısır, şekerpancarı ve yonca üzere suya gereksinimi fazlaca olan eserler yetiştiriliyor. Devlet takviyesini alan çiftçi bu eserlere yöneliyor. Kuyularla yeraltı suları hoyratça çekiliyor. Göle eşsiz hoşluk katan flamingoların bir jenerasyonunu yani 2021 yılının tüm yavrularını yitirdik. Su olsaydı ölmeyeceklerdi. Gelecek yıl kolonileri büyümeyecek ve onlar için epeyce sıkıntı geçecek” dedi.
YARIN: SEYFE VE KARAGÖL
Ortadoğu coğrafyasındaki Lut Gölü’nden daha sonra dünyanın en tuzlu ikinci gölü Tuz Gölü gördüğü özel ilgiyi ziyadesiyle hak ediyor. Konya, Ankara ve Aksaray vilayetlerinde kapladığı 7 bin 500 kilometrekarelik alan ile Türkiye’nin ikinci büyük sulak alanı Tuz Gölü, ülkemizin tuz muhtaçlığının yarısından fazlasına yanıt veriyor. beraberinde Türkiye’nin en sığ gölü olan Tuz Gölü’nün derinliği yaz kış 20 cm’yi geçmezken, Anadolu’daki öteki göllerdeki tehlikelerin hepsi sulak alanı tehdit ediyor. Tuz Gölü’nün son yüzyılda yüzde 85 oranında küçüldüğü kesinleşirken en büyük tehlike su düzeyindeki önlenemeyen düşüş. İklim değişikliğinin yıkıcı tesirini çok ve plansız yeraltı suyu kullanması ürkütücü boyutlara ulaştırıyor.
Resmi olmayan sayılara göre yeraltı sularını çeken yaklaşık 200 bin kaçak ya da yasal kuyu bulunuyor. Yeraltı suları kuyularla ve derin deşarj pompalarıyla çekildiği için suları gölü besleyemediği için yaz aylarında Tuz Gölü artık büsbütün kuruyor. Ankara-Şereflikoçhisar kısmında yer alan ve dünyanın her yerinden turistleri kendine çeken turistik tesislerin önündeki su düzeyi bile epey düştü. Su çekilmesi öylesine ileri düzeye ulaştı ki Tuz Gölü Temmuz ayında 5 bin yavru flamingonun vefatıyla dünya basınında etraf felaketi yaşanan sulak alan olarak haber oldu.
BİRİNCİ DERECE SİT
Yüzde 32 tuz oranıyla denizlerden bile tuzlu olan gölün tabanındaki 30 cm kalınlığındaki tuz katmanının çıkması için de suya gereksinim var. Tüm havzasıyla ülkemizin biyolojik çeşitliliğin korunması açısından değer taşıyan ve memleketler arası kriterlere göre A sınıfı sulak alan olan Tuz Gölü, kuşların doğal hayat alanı olarak öne çıkıyor. 85 kuş tipi, 4’ü endemik 129 böcek çeşidi, 15 göğüslü çeşidi ve 38 endemik bitki tipi bulunan Tuz Gölü, 1. Derece Doğal Sit olarak tescilli. Büyük akarsularla beslenemeyen gölün en büyük kaynakları Peçenek Suyu, DSİ Konya drenaj kanalı, İnsuyu ve Uluırmak’ın suları yetersiz kalıyor. Çok buharlaşmayla kuruyan gölün etrafında suya fazlaca muhtaçlık duyan şeker pancarı, yonca ve mısır ekimi yapılıyor.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Semih Ekercin, havzada açılan binlerce kaçak kuyunun Tuz Gölü’nün sonunu hızlandırdığını vurguladı. Gölü besleyen Melendiz ve Peçeneközü sularına baraj yapılmasının da gölün beslenmesini zayıflattığına dikkat çeken Prof. Doç. Dr. Ekercin, “1987’de Tuz Gölü’nün alanı 92 bin 562 hektardı 2005’te 32 bin 552 hektara düştü. Yani son yüzyılda yüzde 85 oranında küçüldü. Uydu imajlarını daima inceleyerek sebep-sonuç bağı kurmaya çalışıyoruz” dedi.
KURTARMAK İÇİN 3 TEKLİF
Prof. Doç. Dr. Ekercin, iklim değişikliğine karşın Tuz Gölü’nün kurtulabileceğine dikkat çekerek 3 teklifini sıraladı: “Öncelikle tüm Konya Kapalı Havzası’nda sulu tarımdan vazgeçilmeli. Pancar, mısır ve ayçiçeği yerine kuru tarım eserleri tercih edilmeli. Suya daha az muhtaçlığı olan buğday, arpa, mercimek üzere tahıllar üretilmeli. Kaçak yeraltı kuyuları kapatılmalı, yeni kuyu açılmamalı ve gölü besleyen kaynaklar desteklenmeli. Bunların denetlenmesiyle göl düzeyi yükselebilir. Tüm bunların gerçekleşmesi için kamu kurumlarının kararlı biçimde kontrol yapması koşul.”
SESSİZ ÇIĞLIK
Ünlü belgeselci ve fotomuhabiri Coşkun Aral da, Tuz Gölü’ndeki bir belgeselde çektiği fotoğrafı milliyet için şu sözlerle yorumladı: “Tuz gölü milyonlarca yıldır var olan özelliklerini yanlış tarım siyasetleri ve etraf kirliliği niçiniyle kaybetmeye başladı. Uzaydan bile fark edilecek kadar küçüldü. Tuz gölünün sessiz çığlığını duyan tuzu su kadar kutsal sayan bir Mevlevi Derviş neyiyle insanlığa haykırdı..”
‘TORUNUM GÖLDEKİ SUYU HİÇ GÖREMEDİ’
Göl kenarındaki Çardak köyünde çobanlık yapan Nusrettin Akkurt, ziraî sulama için yeraltı sularının çekilmesinin yıkıcı tesirine değindi. Akkurt, “Su varken, kuş ve ömür vardı. Kamışçılık ve turizm vardı. Sulu tarım için yeraltı sularının çekilmesi tabiatımızı götürdü. 10 yıl evvel sulak olan yerlerde artık ot bile büyümüyor. 7 yaşındaki küçük torunum suyu nazaranmedi, kuraklığa doğdu.” dedi.Tuz Gölü’ndeki turizm tesisinin işletmecisi Özgür Yılmaz, “5-10 yıl evvel Çin’den Kolombiya’ya kadar her ülkeden turist gelirdi. Kuraklıkla birlikte su azalınca turistte ilgisini kesti” tespitlerinde bulundu.
‘BİR KUŞAK FLAMİNGOYU YİTİRDİK’
Tuz Gölü’nün kenarında yaşayan Tabiat Derneği gönüllüsü ve belgesel fotoğrafçısı Fahri Tunç, 5 bin yavru flamingonun vefatını belgeleyerek dünyanın dikkatini çekmişti. Tunç, “285 kuş çeşidinin yaşadığı sulak alan artık kurak alan oldu. En büyük sebebi yöreye ve toprağa uygun olmayan tarımın yapılması. Tahıl ambarı yöremizde tahıl haricinde mısır, şekerpancarı ve yonca üzere suya gereksinimi fazlaca olan eserler yetiştiriliyor. Devlet takviyesini alan çiftçi bu eserlere yöneliyor. Kuyularla yeraltı suları hoyratça çekiliyor. Göle eşsiz hoşluk katan flamingoların bir jenerasyonunu yani 2021 yılının tüm yavrularını yitirdik. Su olsaydı ölmeyeceklerdi. Gelecek yıl kolonileri büyümeyecek ve onlar için epeyce sıkıntı geçecek” dedi.
YARIN: SEYFE VE KARAGÖL